Ons landschap is voortdurend in verandering. Nieuwe behoeftes en wensen leiden er toe dat er steeds een nieuwe laag wordt gevoegd aan onze geschiedenis. En dat is terug te zien in ons landschap. Anno nu is de overgang naar meer duurzame en herwinbare energie noodzakelijk. Zo moet bijvoorbeeld in 2030 70% van onze elektriciteitsproductie hernieuwbaar zijn. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ondersteunt deze overgang en helpt daarbij in het vinden van de juiste balans tussen het maatschappelijk belang van het erfgoed en dat van de energiestransitie.
Bewuste afweging
De grote opgave waar Nederland voor staat, betekent voor de RCE een continue afweging tussen het maatschappelijk belang van het erfgoed en het maatschappelijk belang van de energietransitie. Daarbij kan de balans soms doorslaan naar één kant. Dan is er geen ruimte voor duurzame energie vanwege het erfgoedbelang of zal duurzame energie worden opgewekt in of nabij waardevol cultureel erfgoed, maar wel met respect vóór dat erfgoed. De RCE maakt hierbij een bewuste afweging, die gebaseerd is op onderzoek naar en kennis van het Nederlandse cultuurlandschap.
Onderdeel van de geschiedenis
Nieuwe manieren van energiewinning hebben al vaker het landschap beïnvloed. Denk aan turfwinning in grote delen van het land. Dit is zichtbaar in delen van onze landschappen en onderdeel geworden van haar geschiedenis en ontwikkeling. Ook de huidige energietransitie zal effect hebben op waardevolle landschappen. De RCE streeft ernaar om dat landschap zo goed mogelijk te behouden voor de toekomst. We benadrukken daarom het belang van bewuste afwegingen met kennis van het landschap, en het belang van gewetensvolle, overwogen ontwerpkeuzes, die een nieuwe betekenisvolle laag aan ons landschap kunnen toevoegen.
Kwaliteit toevoegen
Duurzame energiemaatregelen, zoals zonneparken en windmolenparken, drukken vaak een duidelijk zichtbaar stempel op het landschap. De RCE kan helpen bij het inrichten van dat nieuwe landschap. Door met gemeenten, provincies en andere partijen samen te werken op het gebied van duurzame energieprojecten. Door goede voorbeelden te laten zien, handreikingen te ontwikkelen en kennis te ontsluiten. Ons erfgoed en cultuurlandschap kunnen daarbij voor planmakers en ontwerpers een grote bron van inspiratie zijn. Door rekening te houden met de karakteristieken van het landschap voegen ze extra kwaliteit toe.
Rol van de RCE
De RCE adviseert provincies, gemeenten en andere partijen over ruimtelijke plannen waar erfgoed bij betrokken is. Denk aan werelderfgoed, beschermde gebouwde rijksmonumenten, rijksmonumentale groenaanleggen, beschermde stads- en dorpsgezichten, Wederopbouwgebieden en de zogenoemde NOVI-gebieden uit de Nationale Omgevingsvisie. Dat advies wordt zowel in de initiatieffase gegeven, waarin een gebiedsgerichte visie wordt ontwikkeld, als in de projectfase, waarin bijvoorbeeld een concreet zonne- of windturbinepark wordt aangelegd.
Locatiekeuze
Vanuit het belang van erfgoed adviseert de RCE over de omgang met en de bijdrage van erfgoed. Belangrijk hierbij is de locatiekeuze. Niet overal in Nederland kan alles. En niet alle energiemaatregelen zijn op elke locatie in Nederland even goed te voegen naar de karakteristieken van het landschap. De RCE heeft kennis en instrumenten beschikbaar om onderzoek te doen naar energiemaatregelen in landschappen en op erfgoedplekken met een variatie aan cultuurhistorische waarde.
