Eisen vanuit het erfgoed
Gebieden in Nederland die het meest cultuurhistorisch waardevol en kwetsbaar zijn en die een beschermde status hebben, wil de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zoveel mogelijk ontzien als locatie voor de opwekking van hernieuwbare energie. Plaatsen in het cultuurlandschap die minder kwetsbaar zijn, hebben de voorkeur. Toch zal het in bepaalde gevallen niet te voorkomen zijn om de energietransitie ook in cultuurhistorisch waardevolle gebieden de ruimte te geven. In dat geval is er een sterke onderbouwing nodig door zowel initiatiefnemers als vergunningverlener, waarbij de cultuurhistorische waarden bovendien uitgangspunt blijven.
Onderzoek en voorwaarden
In deze gevallen is het noodzakelijk voor zowel initiatiefnemers als vergunningverlener om uitgebreid onderzoek te doen naar de relevante cultuurhistorische waarden en het laadvermogen – oftewel de mate waarin het landschap de maatregelen kan dragen. Deze twee dienen te worden gelegd naast de impact van het beoogde project: de hoeveelheid energie die wordt verkregen. Uit onderzoek zal moeten blijken óf en zo ja, onder welke voorwaarden een project passend te maken is in het betreffende gebied. De RCE heeft informatie en kennis beschikbaar om dit onderzoek te ondersteunen.
Informatie van de RCE
Algemeen:
Archeologie:
- Informatie over vergunningen bij het wijzigen of aanpassen van een archeologisch monument.
- Informatie over de impact van energiemaatregelen op archeologie.
Werelderfgoed:
- Informatie over Werelderfgoed.
- Het instrument De Heritage Impact Assessment (HIA) om het effect van ingrepen op erfgoedwaarden van werelderfgoed te bepalen.
Beschermde gezichten:
Wederopbouwgebieden:
Landgoederen:
Blijvend beschermd
Op basis van goed onderzoek en een goede ontwerpopgave zijn er soms zelfs energieprojecten mogelijk in de cultuurhistorisch meest waardevolle gebieden van Nederland. Desalniettemin zal er ook altijd een aantal plekken zijn waar energiemaatregelen niet samen gaan met het (inter)nationale belang van het erfgoed. Dit is het geval bij maatschappelijk hoog gewaardeerde gebieden, in combinatie met weinig tot geen mogelijkheden voor een inpassing van de energiemaatregel die recht doet aan de beschermde waarden.
Archeologische waarden
De cultuurhistorische waarde van gebieden is overigens niet altijd direct zichtbaar. Soms gaat het om (beschermde) archeologische waarden die zich onder de grond bevinden. Deze archeologische waarden zijn ook het meest kwetsbaar als het gaat om het onzichtbare deel van de energiemaatregelen. Denk aan kabels en leidingen die in de grond gebracht moeten worden.
RES-Kaarten
De RCE heeft van een aantal RES-regio's kaarten gemaakt die als pdf zijn te downloaden. De kaarten helpen planmakers het gebied met al zijn eigenschappen helder voor ogen te krijgen. Ook dienen de kaarten als uitgangspunt voor gebiedsprocessen en als hulpmiddel bij de afweging waar het landschap wind- en zonneparken kan herbergen.
De pdf-kaart laat onder meer zien:
- Waar in de RES-regio beschermde stads- en dorpsgezichten en monumenten liggen.
- Welke buitenplaatsen, eendenkooien en meer voorbeelden van groen erfgoed er zijn.
- Welke landschapstypen het gebied heeft en met welke kenmerken.
- Waar historische en moderne windturbines staan, waar hoogspanningsleidingen lopen en waar trafostations zijn.
GIS-viewer
Ook is een GIS-viewer beschikbaar waarin per RES-gebied ingezoomd kan worden op de aanwezigheid van cultureel erfgoed en historisch-geografische landschapstypen.