Beleid aanwijzen en afvoeren
Nederland heeft een rijksmonumentenbestand om trots op te zijn. De afgelopen decennia is veel werk gemaakt van de opbouw van het bestand, samen met overheden, erfgoedorganisaties en burgers. De komende periode gaat de aandacht uit naar het beheer van het bestand en de administratie. Welke gevolgen dit heeft voor het aanwijzings- en afvoerbeleid leest u hieronder.
Het aanwijzings- en afvoerbeleid is vastgelegd in de Beleidsregel aanwijzing rijksmonumenten en wijziging rijksmonumentenregister Erfgoedwet.
Aanwijzingsprogramma's
Sinds een aantal jaar kent Nederland een terughoudend aanwijzingsbeleid. De meeste rijksmonumenten wijst de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap daarom aan op grond van een door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) voorbereid aanwijzingsprogramma. Hierin worden nieuwe erfgoedthema’s opgepakt of wordt aan de hand van een specifiek thema onderzocht of het bestaande bestand verbetering behoeft.
De minister vraagt altijd advies aan de Raad voor Cultuur voordat een nieuw aanwijzingsprogramma van start gaat. Bij de uitwerking van het programma betrekt de Rijksdienst in een vroeg stadium andere cultuurhistorische deskundigen, gemeenten, provincies en burgers. Voor de aanwijzing van ieder monument dat binnen zo’n programma past, volgt een formele aanwijzingsprocedure.
Recente aanwijzingsprogramma’s waren de Wederopbouwperiode 1940-1958, de Wederopbouwperiode 1959-1965 en de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Verkenningen
Er zijn (nog) geen nieuwe aanwijzingsprogramma’s gepland. Wel verkent de RCE een aantal erfgoedthema’s. Het gaat om het erfgoed
- militair erfgoed
- herinnerings- en herdenkingserfgoed
- archeologie
De verkenning naar Post 65, over de periode 1965-1990, is afgerond.
De verkenning benoemt wat binnen het thema van belang wordt gevonden om voor de toekomst te behouden en op welke manier dat het beste kan. De verkenningen kunnen op termijn leiden tot nieuwe aanwijzingsprogramma’s.
Incidentele aanwijzingen
In uitzonderlijke gevallen kan de minister een nieuw monument aanwijzen op basis van een voorstel van een burger. De toelatingscriteria zijn zeer streng. Meer informatie vindt u op de pagina Voorstellen indienen in dit onderwerp.
Afvoeren
Niet elk rijksmonument is een monument voor het leven. Soms zijn er redenen om een monument uit het register te schrappen, bijvoorbeeld omdat het zwaar is aangetast door een brand. Bij een afvoering kan het ook gaan om het schrappen van slechts één van de zaken die onder de bescherming van het monument vallen, zoals een schuur bij een boerderij of een toegangspoort bij een fabriek.
Andere beschermingsvormen
Naast rijksmonumenten zijn er ook andere manieren om het erfgoed in Nederland te beschermen. Denk bijvoorbeeld aan het UNESCO Werelderfgoed en de beschermde stads- en dorpsgezichten. Ook een gemeente kan monumenten aanwijzen of erfgoed beschermen in het omgevingsplan. Op de pagina Monumenten vindt u hierover meer informatie.