Zien verduurzamen doet verduurzamen - (Groepsgewijze) verduurzamingsaanpak van huurwoningen

De video is 8 minuten en 52 seconden lang.

Voice-over: "Ook monumenten zullen moeten verduurzamen. Dit is niet alleen nodig vanwege het klimaat. Voor het behoud van monumenten is het evenzeer van belang dat zij in de toekomst goed gebruikt kunnen worden. Veel monumenten die worden verduurzaamd zijn eigendom van particulieren of het zijn grotere locaties met een herbestemming, die gebruikt worden door groepen. Maar hoe zit het met de kleine monumenten die niet in het bezit zijn van particulieren?"

Er zijn dronebeelden te zien van het Bergkwartier, Deventer.

Spreker: Barend Jan Schrieken, Directeur NV Bergkwartier.
Barend: "We staan voor het pand Bergschild 1. Eén van de oude historische, middeleeuwse panden in het Bergkwartier. Tot midden jaren zestig was het in gebruik als kruidenier en daarna is het herbestemd tot woongebouw."

Beeldtekst: Fase 1: De plannen.
Er zijn mooie beelden te zien van de voorgevel van Bergschild 1.

Barend: "Wij krijgen natuurlijk van heel veel bewoners vragen om hun pand te verduurzamen. En je kan natuurlijk niet alles doen in verhuurde staat. Samen met de Rijksdienst hebben we gekeken naar een aantal maatregelen die we nu kunnen uitvoeren. Dat doen we in het kader van een pilot. De pilot werkt als volgt. Er komt een specialist van PHB, onze huisaannemer, die kijkt naar de specifieke woning. Welke maatregelen hebben er zin? Wat is het energielabel op dit moment? En als we een aantal maatregelen nemen, welke zijn dan verstandig in deze woning? Waar komt het energielabel dan op uit? En het gaat natuurlijk niet zozeer om dat energielabel, maar wel om: ‘wat is de impact?’ En daarmee een indicatie te geven van wat de huurder ervan kan verwachten."

Er zijn beelden te zien van Paul die door de woning heen loopt. Paul staat in een kamer met een prachtig houten monumentaal plafond, bij een mooie raampartij.

Spreker: Paul de Ruig, Vastgoedbeheer en projecten NV Bergkwartier.
Paul: "Ieder pand is eigenlijk anders. Wat dus ook gelijk inhoudt dat bij ieder pand maatwerk geleverd moet worden. Hier hebben we ervoor gekozen om de voorzetbeglazing van het middelste raam te vervangen voor een modernere variant die daardoor ook makkelijker te openen is. Een ander stukje maatwerk wat we met de huurder hebben afgesproken is dat we hier alleen boven de woonkamer het plafond gaan isoleren en dat doen we vanaf de bovenzijde."

Paul staat op zolder, onder een mooi antieken houten schuin dak.

Paul: "Dus hieronder zit de woonkamer en we gaan eigenlijk tot dit spant gaan we isoleren. Dus we brengen houten regels op de vloer aan. Daar komt de isolatie tussen te zitten en daaroverheen komt weer een houten afwerkvloer, zodat je wel een bruikbare vloer weer hebt na de ingreep. Waar we naar kijken bij de verduurzamingsmaatregelen, dat zijn eigenlijk de maatregelen die in een bewoonde toestand te realiseren zijn. Dus waar we het dan eigenlijk voornamelijk over hebben, dat is het aanbrengen van voorzetbeglazing, aanbrengen van naad- en kierdichting bij de ramen en deuren, het isoleren van een zoldervloer en in een heel enkel geval, het isoleren van een begane grondvloer. Dus de bewoners die zich aangemeld hebben, daarmee gaan wij in gesprek en daaruit volgt eigenlijk welke maatregelen er in die woning mogelijk zijn."

Barend: "Wat we nu zien is dat in het kader van de pilot de kosten per woning gemiddeld ongeveer €10.000 zijn. Dat verschilt heel erg per woning en ook welk energielabel er uit komt. De financiering gebeurt grotendeels via het restauratiefonds. En onze huurders die betalen een bedrag, een huurverhoging als percentage van de investering. Zo doen we het met elkaar."

Voice-over: "Van een verzameling verschillende monumentale huurwoningen in Deventer naar de complete woonwijk Het Blauwe Dorp in Groningen waar alle 44 boerderijwoningen gelijk zijn. Deze woningen zijn kort na de Eerste Wereldoorlog gebouwd om tijdelijk de woningnood op te vangen. Inmiddels zijn het rijksmonumenten."

Er zijn dronebeelden te zien van het Blauwe Dorp in Groningen. Marnix staat voor een woning in het dorp.

Spreker: Marnix van der Scheer, Architect MX13.
Marnix: We hebben aan het begin van het traject aan de bewoners gevraagd van wat is nou jullie grootste manco bij deze woningen? En dan was eigenlijk vochtproblematiek het grootste punt. Wat maakt dat de kozijnen heel snel gingen wegrotten, de was niet droogt. Dus dat was eigenlijk echt het grootste probleem."

Beeldtekst: Fase 2: De verbouwing.
Er zijn beelden te zien van een apparaat dat op de in het kozijn van de voordeur geplaatst is, er komt rook uit kieren van het huis.

Marnix: "Om te testen hoe slecht het gesteld was met de kierdichting, kun je zo’n woning op overdruk zetten. Wat je eigenlijk doet is je plaatst een tijdelijke voordeur in de sparing van de voordeur met een hele grote inblaasmond waar je lucht inblaast. Waardoor je die woning eigenlijk volstouwt met lucht en je zet in de woning zelf een rookmachine neer. En vervolgens kiert het natuurlijk overal en dwarrelt die rook uit het pand. Het enige wat echt werkt is het verbeteren van de isolatiewaarde en de kierdichting en het organiseren van je ventilatie."

Paul staat aan de zijkant van een woning, hij wijst wat dingen aan rondom de dakpannen.

Pauk: "Hier zie je dus goed zo'n pijnpuntje, dus op het moment dat je dat dak had opgehoogd. Dat gaat toch al snel om een centimeter of zeven of zo, dan komt die pan dus hoger. Hij past hier niet meer onder, dus dit moet dikker. Maar deze goot moet ook verder uitgebouwd worden. Dat betekent dat je de essentie van deze hele detaillering eigenlijk gaat veranderen. Dat was een te grote verandering, waardoor gelukkig de monumentencommissie heeft gezegd, dat gaan we niet doen. We hebben dus uiteindelijk besloten om van binnenuit de woning te isoleren. Dat heeft natuurlijk meer impact op de bewoners, die bewoners moesten er uiteindelijk dus ook tijdelijk uit. Maar daardoor wel helemaal de mogelijkheid om volledig die hele kap van binnenuit te isoleren en al die kierdichtingen goed te organiseren."  

Paul staat binnen in een woning. Een man werkt aan een raamkozijn.
  
Pauk: "Hier zie je dus dat de binnenkant van de voorgevel geïsoleerd is met een paneel, een geïsoleerd paneel, wat maakt dat je de kozijnafdichting ook beter kan doen. In het plafond zien we de pijpjes voor de luchtaanvoer en dan in de badkamer en wc krijgen we de luchtafvoer zodat die ventilatie geregeld is. En het is uiteindelijk vooral de aansluiting van zo'n wand ten opzichte van zo'n kozijn, daar zit de grootste kierdichting. Als je dit niet zou isoleren is deze aansluiting heel moeilijk goed luchtdicht te krijgen en dat hebben ze hier nu helemaal mooi netjes weggewerkt. Ja, uiteindelijk is deze manier van isoleren ook een, dat het monument ook gewaarborgd blijft. Goede bewoning is belangrijk en goed gebruik, dus goed onderhoud, maar uiteindelijk een goede warmtehuishouding en vochthuishouding misschien nog veel meer. De stookkosten van bewoners gaat duidelijk omlaag, men woont uiteindelijk in een woning die gewoon veel beter afgewerkt is en mensen voelen zich eigenlijk ook daardoor meer gezien. Dus uiteindelijk werkt het sociaal ook heel positief."

Voice-over: "Van Groningen naar Amsterdam. In de Gentiaanbuurt pakt de woningcorporatie Ymere alle woningen in één keer aan. De bewoners konden tijdelijk in andere woningen van de corporatie ondergebracht worden."

Er zijn dronebeelden te zien van de Gentiaanbuurt in Amsterdam. Eric staat op straat in de wijk.

Eric Schaaphok, Ontwikkelmanager woningcorporatie Ymere.
Eric: In Amsterdam-Noord staan een stuk of elf tuinsteden. Het ging erom dat de arbeiders mooi konden wonen tussen het groen, maar wel dichtbij hun werk. De Gentiaanbuurt was oorspronkelijk dus ook één van die tuinsteden gebouwd voor de arbeiders uit de scheepswerven. De wijk zelf is altijd een sociale huurwoningbuurt gebleven. Met de renovatie hebben we ook besloten om dat zo te handhaven.

Beeldtekst: Fase 3: De resultaten.
Marc staat op straat bij een voorportiek van een woning. 

Spreker: Marc Ibelings, Ibelings van Tilburg Architecten.
Marc: "De buurt is honderd jaar geleden ontworpen door Adolf van Gendt in samenwerking met Gerrit Kleinhout. Het bijzondere aan de Gentiaanbuurt is het zijn een aantal gesloten bouwblokken, maar als je er doorheen loopt ervaar je dat niet als zodanig, dat het van die grote blokken zijn. En het komt eigenlijk alle verbijzonderingen die eraan zitten, uitstekende elementjes, arcades, torentjes."  

Er zijn beelden te zien van deze interessante elementen, die de buurt een uniek karakter geven.

Marc: "Het meest bijzondere aan de verduurzaming bij de Gentiaanbuurt was dat we die buitenzijde terugbrachten zoals die honderd jaar geleden was en dat we de binnenzijde helemaal moderniseerden. En voor de buitenzijde hebben we een soort bijbel geschreven waarin omschreven stond hoe alles precies in detail uitgevoerd moest worden. Dat hele boek is in overleg met Monumentenzorg ook helemaal gemaakt. Iedereen wist dan ook waar die aan toe was. Daar stond gewoon in hoe het hele project uitgevoerd moest worden. En een goed voorbeeld daarvan is de dakkapelletjes, de zijwangen van de dakkapellen. Als je die goed isoleert worden ze bijna twee keer zo dik. Nou, dat wil je niet als je het wil terugbrengen zoals 100 jaar geleden, want zo zag het er niet uit, dan wordt het meer hout dan glas. Dus hebben we voor heel hoogwaardige isolatie gekozen. Dat stond dus allemaal precies aangeven in de detaillering van die zogenaamde richtlijn buitenschil. Dat was best heel bijzonder aan het project, zo’n boekwerk."  

Eric: "Nou ja, voordat we aan de slag kunnen in de woningen en in de buurt, hebben we natuurlijk heel veel overleg nodig met de bewoners. Er is 70% instemming nodig van bewoners om überhaupt een plan te mogen uitvoeren. We stoppen er nu een hoop geld in, maar uiteindelijk komt dat via de huur wel terug. En ook via het indirecte rendement, zoals dat zo mooi heet in ‘corporatieland’. Op korte termijn kost het dus heel veel geld maar op lange termijn zien wij wel het voordeel daarvan in. En uiteraard moeten we gewoon zorgen voor goede woningen voor onze huurders." 

Voice-over: "De huren in de Gentiaanbuurt zijn betaalbaar gebleven. Het vroegtijdig betrekken van de bewoners bij het plan heeft geleid tot een groter gevoel van verbondenheid met de buurt. De overgrote meerderheid van de bewoners is dan ook teruggekeerd."

Logo: Rijksoverheid.
Beeldtekst: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Deze film is gemaakt in opdracht van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Copyright 2024.