Missiemuseum, Steyl
Het Missiemuseum in Steyl beschikt over enorme volkenkundige en zoölogische verzamelingen uit alle werelddelen, bijeengebracht door missionarissen. In oorspronkelijke vitrines en in de originele opstelling is het een authentieke, vroeg-20ste-eeuwse museumpresentatie, die elders in Nederland is verdwenen.
Ideologisch doel
‘Hier is een museum gebouwd zoo gerieflijk en overzichtelijk ingericht en zulk een schat van bezienswaardigs bevattende, dat men een gelijke ervan niet licht zal vinden in ons land. Naast een uitgebreide collectie kleinodiën uit de Missie van China, Japan en Ned. Indië, bevat het een verzameling opgezette dieren van allerlei soort en uit alle werelddelen’, bericht de Tegelse Courant in januari 1931.
De krant beschrijft adequaat de nieuwe huisvesting voor de vele voorwerpen die de paters mee terug hebben gebracht van hun missies voor de Societas Verbi Divini (SVD, Gezelschap van het Goddelijke Woord), in 1875 gesticht door Arnold Janssen. De missiologische, volkenkundige en zoölogische verzamelingen hebben een ideologisch doel. Hiermee worden de nieuwe missionarissen aangetrokken en voorbereid. Ook visualiseert deze collectie Janssens verbindende ideeën over ‘de eenheid van de schepping’ en toont deze een staalkaart van het leven in de bezochte gebiedsdelen.
In de gang trekt hét museumicoon de aandacht met zijn gegrom en draaiende ogen
Automatenbär
Het Missiemuseum omvat een gang uit 1895 met 3 museale ruimtes en een hierop aansluitende nieuwbouw (1931). In de gang met dubbelhard gebakken keramische vloertegels en in vensterbanken geïntegreerde vitrines met schelpen, trekt hét museumicoon de aandacht met zijn gegrom en draaiende ogen: de in 1932 aangeschafte ‘Automatenbär’. Minder opvallend is de ernaast geplaatste houten beeldengroep uit 1924, een uniek voorbeeld van kerkelijke kunst, waarin een Hindu-Javaanse beeldtaal christelijke waarden tot uitdrukking brengt. Het spionnetje in de tussendeur geeft zicht op het naastgelegen insectenkabinet met wel 60 eikenhouten vitrines, geheel gevuld met duizenden prachtige vlinders, kevers en andere opgeprikte insecten.
Gemodelleerde landschappen
De zorgvuldig ontworpen architectuur en inrichting van de nieuwbouw komen tot uitdrukking in symmetrisch verdeelde plafondbalken en achtkantige vloertegels en randtegels rondom de vitrines. De vitrines met samengevoegde missiologische en volkenkundige objecten zoals maskers, beeldjes en muziekinstrumenten zijn afgesloten door fraaie, op wieltjes geplaatste glasdeuren in houten lijstwerk van wel 4,5 meter hoog. De invloed van de Duitse dierenverzamelaar Carl Hagenbeck, die dieren in hun natuurlijke leefomgeving toont, is evident. Rondom de omheinde open dierengroep bevinden zich vitrines met dieren op gemodelleerde en beschilderde landschappen gemaakt van afvalhout en jute. Door driehoeksopbouw en symmetrie wordt er rust gecreëerd in de opstelling van de opgezette dieren in de zoölogische vitrines. Zelfs na vele jaren oogt deze nog fris door de circulerende lucht tussen alle vitrines en de lucht die binnenkomt via de openingen boven de glazen tussenwanden.
Het museum beschikt over een vroeg-twintigste-eeuwse museumpresentatie, een concept dat elders in Nederland is verdwenen
Historische museumpresentatie
Door de volledige collecties, in oorspronkelijke vitrines en in de originele opstelling beschikt het museum over een authentieke, historische museumpresentatie volgens het oorspronkelijke museumconcept. Het geheel is uitzonderlijk compleet. In alle opzichten een vroeg-twintigste-eeuws museumconcept, dat elders in Nederland is verdwenen. Het gebouw in relatie tot de collectie heeft een hoge zeldzaamheidswaarde. In het vroeg 20ste-eeuwse museale inrichtingsmodel bepaalt de samenstelling in hoge mate de samenhang van dit interieurensemble. Na 1934 zijn de zaal voor de houten beeldengroep uit 1924 en de restauraties van alle opgezette dieren de enige veranderingen aan de collecties. Daarmee conserveert het hedendaagse Missiemuseum ook de visie van Arnold Janssen. Het koestert het museologisch-historisch aspect, om de historie en de veranderende opvattingen over museologie, volkenkunde, zoölogie en missiologie te blijven uitdragen.
Meer informatie
Meer informatie of het Missiemuseum bezoeken? Kijk op missiemuseumsteyl.nl.
Bronnen
- Börger, J. et al. (red.) (1988). Kunst met een missie. Maarheeze: Werkgroep Musea-Missie-Medemens
- Gorissen, A. (2009). De Schmetterlingenbroeder van Steyl. In: Buun 10. Cultuurhistorisch jaarboek voor Venlo, Blerick en Tegelen (pp. 124-138). Venlo: Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor het Stadsgewest Venlo
Tekst: Alwin van Hees
Foto’s: Serge Technau
Lees ook de verhalen achter andere interieurensembles
