Verhalentafel Razzia Hollandscheveld: de geschiedenis doorgeven
Nog maar weinig getuigen van de razzia in Hollandscheveld op 10 november 1944 zijn nog in leven. Toch heeft dit drama veel bewoners voor altijd getekend. De erfgoedgemeenschap Die Luyden van het Hooge Veene wil de volgende generatie bewust maken van deze geschiedenis, zodat zij dit verhaal op hun beurt ook weer kunnen doorgeven: ‘opdat we nooit vergeten’. Om dit doel te bereiken deelden vier getuigen hun persoonlijke verhaal aan de Verhalentafel van Bibliotheek Hoogeveen. En op de plekken waar de razzia plaatsvond, stonden acteurs klaar die vertelden wat er op die dag en plek precies is gebeurd.
Hoe is de Verhalentafel tot stand gekomen?
Het initiatief kwam van Die Luyden van het Hooge Veene die zich als erfgoedgemeenschap bezig houdt met immaterieel erfgoed en gezamenlijke geschiedenissen van Hoogeveen en omstreken.
Om deze bijeenkomst te kunnen organiseren, werd samengewerkt met de theatervereniging Door Vriendschap Verbonden en de Bibliotheek Hoogeveen. De bibliotheek stelde zich in dit project faciliterend op. Zij regelde en betaalde de techniek en de projectleider zorgde dat alles op het goede moment samenkwam.
Hoe is de Verhalentafel georganiseerd?
De Verhalentafels, die rond collecties worden georganiseerd, zijn een al langer bestaand initiatief van de bibliotheek, die het museum heeft overgenomen. De bibliotheekmedewerkers halen verhalen uit het verleden op van Hoogeveen die ze vervolgens vastleggen op een verhalenwebsite. Tijdens de Verhalentafel werd gesproken met vier getuigen. Een daarvan woont inmiddels in Israël en belde in via Skype. Een lokale tv-journalist leidde het gesprek. Om publiek te werven had Die Luyden geadverteerd in lokale media. Hiernaast gebruikte de bibliotheek haar netwerk om de Verhalentafel te promoten.
Naast het bijwonen van de Verhalentafel kon het publiek op die avond ook een route lopen langs de plekken waar de razzia plaatsvond. Re-enactment acteurs vertelden wat er die dag op die plek gebeurde. Het script hiervan is gebaseerd op historische bronnen en opgesteld door een actief lid van Die Luyden en tevens zeer kundige amateurhistoricus
Wat is de opbrengst?
Het verhaal van de razzia is een waardevolle aanvulling in de canon van Hoogeveen. Omdat er geen materiële sporen zijn die het verhaal nog kunnen vertellen, is het belangrijk dat de verhalen gehoord en opgetekend worden voor de laatste getuigen overleden zijn. De getuigenissen krijgen zo zelfstandig erfgoedwaarde.
Het feit dat het initiatief vanuit de Hoogeveners kwam en de bibliotheek het met zijn faciliteiten kon ondersteunen, maakt het een win-win situatie voor alle betrokkenen. De initiatiefnemers zijn ontzorgd in de organisatie. Dankzij de financiële middelen konden zij zich focussen op de inhoud. De bijeenkomst werd druk bezocht. De aanwezige jongeren in het publiek vonden de inhoud van de gesprekken indrukwekkend.
De razzia is tot op de dag van vandaag een gevoelig onderwerp in Hollandscheveld. De Verhalentafel heeft voor veel mensen het zwijgen doorbroken. De destijds Duitsgezinde inwoners in Hollandscheveld en hun nazaten waren niet uitgenodigd voor de Verhalentafel. Begrijpelijk, omdat het zo’n collectief trauma behelst, maar voor banden met buurtbewoners kan het juist wenselijk zijn om ook hen te betrekken, die op hun manier last hebben van dit verleden.
Waarom past de Verhalentafel bij het Verdrag van Faro?
Het Verdrag van Faro stelt dat iedereen moet kunnen bijdragen en deelnemen aan cultureel erfgoed. De Verhalentafel brengt de getuigen van toen samen met de bewoners van nu. Door getuigen aan het woord te laten over de razzia in Hollandscheveld in het bijzijn van een jongere generatie, kunnen deze ervaringen worden doorgegeven en levend gehouden. Een route is uitgestippeld van de plekken waar de razzia heeft plaatsgevonden. Door het volgen van deze route en het luisteren naar verhalen van acteurs, maken bewoners zich deze geschiedenis eigen en wordt het tastbaar erfgoed.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Faro
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ziet projecten en initiatieven als de Verhalentafel Razzia Hollandscheveld als voorbeeld van de Faro-werkwijze. Het Verdrag van Faro stelt niet het erfgoed maar de mens centraal en draagt als titel 'de waarde van erfgoed voor de samenleving'. De RCE is van mening dat participatie en initiatieven uit de samenleving een vanzelfsprekend onderdeel van de erfgoedpraktijk moeten zijn.