Erfgoedplatform Apeldoorn - veelzijdige samenwerking brengt historisch erfgoed tot bloei
In Apeldoorn werken negentien organisaties op het gebied van cultureel erfgoed samen. Dit doen zij als Erfgoedplatform Apeldoorn. Het resultaat is een veelzijdige kruisbestuiving waarin vrijwilligers en professionals elkaars werk versterken. De aandacht voor Apeldoorns erfgoed groeit hierdoor.
Krachten bundelen
Hoewel Erfgoedplatform Apeldoorn als stichting zelf ook activiteiten organiseert, zit de kracht vooral in de platformfunctie. Er komen nog steeds organisaties bij. "We zijn in 2013 gestart met elf organisaties en zitten nu op negentien", vertelt voorzitter Ben Mouw. "We stellen gezamenlijk een jaarprogramma op met activiteiten van alle deelnemende organisaties. Elke platformdeelnemer kan projectvoorstellen doen en daarbij gebruikmaken van de ervaring en deskundigheid van de andere organisaties. Ten minste één andere organisatie bij je voorstel betrekken, is een voorwaarde voor financiering." Het erfgoedplatform krijgt een structurele subsidie van de gemeente en probeert daarnaast aanvullende financiering te verkrijgen bij fondsen.
"Tussen de Apeldoornse erfgoedorganisaties is dankzij het platform veel kruisbestuiving ontstaan"
Doordat negentien Apeldoornse organisaties hun expertise in een specifieke tak van erfgoed zo hebben gebundeld, ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden. De diversiteit van de deelnemende organisaties is groot. Aangesloten zijn onder andere de Archeologische Werkgroep, het Vertelgenootschap, Stichting Indisch Erfgoed, Stichting Koninklijk Apeldoorn, het Apeldoorns Gidsen Collectief en cultuurhuis CODA. Zo kan het dat op Open Monumentendag in Apeldoorn niet alleen monumenten open zijn, maar het Fietsgilde een tocht organiseert of Indisch erfgoed extra aandacht krijgt.
Vrijwilligers en professionals
Alle deelnemende organisaties bestaan uit vrijwilligers, behalve CODA. Dit Apeldoornse 'cultuurwarenhuis' bestaat uit een museum, bibliotheek en archief. Tussen vrijwilligers en professionals en ook met de gemeente is door de jaren heen een mooie taakverdeling gegroeid. Zo levert CODA faciliteiten en professionele ondersteuning aan het erfgoedplatform. Medewerkers van CODA maken bijvoorbeeld deel uit van het dagelijks en algemeen bestuur van het erfgoedplatform. Ook organiseert het platform activiteiten bij CODA in huis. "Een ander voorbeeld is de beeldbank Geheugen van Apeldoorn", vertelt Mouw. "Die is in beheer bij CODA, maar inhoudelijk een gezamenlijke activiteit van het erfgoedplatform."
Vrijwilligers van het erfgoedplatform nemen ook taken op zich die eerst elders belegd waren. Mouw: "De afdeling cultuurhistorie van de gemeente is ooit begonnen een digitale nieuwsbrief uit te geven met wetenswaardigheden en agendatips. Die nieuwsbrief had zo'n vierhonderd abonnees. Totdat de gemeente ons vroeg dit over te nemen, omdat ze het als een oneigenlijke taak waren gaan beschouwen. Dat hebben we gedaan en inmiddels zitten we boven de dertienhonderd abonnees."
Ervaring en kennis doorgeven
Kennis en ervaring vinden snel hun weg in het netwerk van het erfgoedplatform. "Zo'n twee jaar geleden hebben we op Herenhul, een historische plek in Apeldoorn waar in de middeleeuwen recht werd gesproken uit naam van de hertog van Gelre, een middeleeuwse rechtszaak nagespeeld", vertelt Mouw. "Dat was een initiatief van het erfgoedplatform, waar we een toneelgezelschap bij hebben gehaald en ook het Vertelgenootschap, om verbindende verhalen te vertellen tussen de opvoeringen in. Wat je vervolgens ziet is dat bij andere erfgoedactiviteiten van het platform ook toneel wordt ingezet, bijvoorbeeld tijdens de Open Monumentendag, maar ook om onze beroemde inwoner Wilhelm Röntgen te doen herleven tijdens een historisch café."
Het Grote verhaal van Apeldoorn
Op dit moment is het erfplatform ook betrokken bij de opbouw van het Grote verhaal van Apeldoorn. Dit is een erfgoedproject waarin CODA met het erfgoedplatform, de gemeente Apeldoorn en de bevolking het Apeldoornse erfgoed waardeert, ontsluit, onderzoekt en presenteert. Iedereeen krijgt de ruimte zijn eigen verhaal eraan vast te knopen en uiteindelijk ontstaat zo een integrale benadering van het erfgoed van Apeldoorn. Het verhaal kan als basis dienen voor gemeentelijk erfgoedbeleid, tentoonstellingen in CODA of andere activiteiten.
Historische publicaties
Het erfgoedplatform verzorgt ook publicaties over Apeldoorns erfgoed. Dit gebeurt met een fonds dat in het verleden door de gemeente is gestart, maar dat een nieuwe impuls heeft gekregen vanuit het erfgoedplatform. "We hoorden van het Fonds Apeldoornse Historische Publicaties. Het had geen middelen meer en zat een beetje op een dood spoor. Wij hebben het toen onder onze hoede genomen. De gemeente heeft dit met een wijziging van de subsidie-toekenning ondersteund en juicht het toe dat wij dit zijn gaan verzorgen", vertelt Mouw over de boekproductie die hierdoor op gang is gekomen. Daarbij biedt de veelzijdigheid van het platform een netwerk met een groot reservoir aan kennis over mogelijke onderwerpen voor historische boeken.
Waarom past Erfgoedplatform Apeldoorn bij het Verdrag van Faro?
De samenwerking van uiteenlopende organisaties in het Erfgoedplatform Apeldoorn stimuleert kruisbestuiving bij activiteiten rond cultureel erfgoed. Daardoor komt dit erfgoed meer tot leven. Op Open Monumentendag bijvoorbeeld dragen heel veel verschillende erfgoedorganisaties bij aan het tot leven brengen van Apeldoornse monumenten. Ook laat het platform de grens tussen vrijwilligers en professionals bij het beheer van cultureel erfgoed vervagen. Taken van professionals gaan over naar de vrijwilligers van het platform en andersom ondersteunen professionals het werk van vrijwilligers, bijvoorbeeld door zitting te nemen in het bestuur van het erfgoedplatform. Met deze vernieuwende aanpak vergroot het Erfgoedplatform Apeldoorn de belangstelling voor cultureel erfgoed.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Faro
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ziet projecten en initiatieven als Erfgoedplatform Apeldoorn als voorbeeld van de Faro-werkwijze. Het Verdrag van Faro stelt niet het erfgoed maar de mens centraal en draagt als titel 'de waarde van erfgoed voor de samenleving'. De RCE is van mening dat participatie en initiatieven uit de samenleving een vanzelfsprekend onderdeel van de erfgoedpraktijk moeten zijn.