Regionale samenwerking aardbevingen en cultureel erfgoed

In het Groningse aardbevingsgebied werken de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, provincie, gemeentes en de Nationaal Coördinator Groningen in het Erfgoedprogramma nauw samen om monument­eigenaren te ondersteunen en het Gronings erfgoed te behouden en te ontwikkelen.

Herstel en versterking van erfgoed is niet alleen belangrijk voor de veiligheid van de bewoners en gebruikers. Erfgoed draagt ook bij aan de identiteit van de regio. De enorme hoeveelheid middeleeuwse kerkjes (bijna 100), de statige borgen, molens, en dorpshuizen, maar ook strokartonfabrieken en talrijke woonhuizen met hun karakteristieke schoorstenen in een al even kenmerkend landschap maakt Groningen tot een bijzondere regio met een eigen karakteristiek.

Omdat de samenleving erfgoed belangrijk vindt, zijn er bij rijksmonumenten regels voor een zorgvuldige planvorming en vergunningprocedure. Daar houden we ook bij de versterking van rijksmonumenten in het aardbevingsgebied rekening mee.

Werkproces Versterken Erfgoed

Om de versterking van rijksmonumenten zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, hebben alle betrokken overheden hun procedures op elkaar afgestemd. Dit noemen we het Werkproces Versterken Erfgoed (WVE). Eén proces voor het versterken van monumenten, uitgaand van de wensen van de eigenaar, met oog voor zowel de versterkingsopgave als voor de bijzondere waarden van het pand.

Schadeherstel en het versterken van rijksmonumenten is vaak maatwerk waarvoor specialistische kennis nodig is. Er komen daardoor nogal wat instanties en specialisten bij kijken op het gebied van constructies, sterkteberekeningen, materialen, monumentwaarden, vergunningen, etc. Het Werkproces Versterken Erfgoed zorgt dat alle betrokkenen op tijd met elkaar samenwerken en over de juiste informatie beschikken. Zo is er vanaf het begin van het proces een restauratiearchitect betrokken om alles samen te brengen in een passend plan, wordt er bouwhistorisch onderzoek gedaan, spreken monumentdeskundigen samen uit wat belangrijke punten t.a.v. de monumentwaarden in de versterking zijn, et cetera.

Als de eigenaar dat wil, kan de versterking bovendien in samenhang worden opgepakt met bijvoorbeeld schadeherstel, restauratie en verduurzaming. Dat noemen we ‘koppelkansen’.

Lees het complete verhaal over het werkproces en bekijk de inzichtelijke infographics op de website van de Nationaal Coördinator Groningen.

Erfgoedloket Groningen

Samen met de provincie Groningen en de Nationaal Coördinator Groningen maakt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed het Erfgoedloket Groningen mogelijk. Het Erfgoedloket Groningen is het centrale, kosteloze informatie- en steunpunt voor bewoners en eigenaren van monumentale en karakteristieke gebouwen in het aardbevingsgebied. Veel van deze eigenaren worden geconfronteerd met het ingewikkelde traject van schadeherstel en versterking. Het is dan fijn voor de eigenaar om te overleggen met een deskundige op het moment dat het goed uitkomt.

Daarnaast kunnen deze erfgoedeigenaren en bewoners ook voor andere informatie bij het Erfgoedloket terecht, bijvoorbeeld over regulier onderhoud en restauratie, financiering en subsidies of duurzaamheid en herbestemming. Het Erfgoedloket is gevestigd in de stad Groningen en organiseert regelmatig informatie-evenementen in de provincie.

U kunt het Erfgoedloket telefonisch bereiken en fysiek of online bezoeken.

Erfgoedprogramma Groningen

Het Erfgoedprogramma is in 2017 opgesteld door de gemeentes in het aardbevingsgebied, provincie Groningen, ministerie van OCW/RCE en Nationaal Coördinator Groningen. In de periode 2020-2023 wordt in het Erfgoedprogramma naast de instandhouding van (rijks)monumenten ingezet op vijf erfgoedthema’s:

  1. Gebiedsgerichte ontwikkeling van toekomstbestendig erfgoed: erfgoed in stads- en dorpsvernieuwing als drager voor versterking van de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid
  2. Behoud van karakteristieke panden als drager van de gebiedsidentiteit
  3. Kennisontwikkeling, innovatie, vakmanschap en onderwijs
  4. Vernieuwende initiatieven in relatie tot erfgoed en de ruimtelijke context
  5. Verduurzaming van erfgoed. Dit thema loopt als een rode draad door de andere vier thema’s.

Voor het Erfgoedprogramma 2020-2023 is onder meer door het Nationaal Programma Groningen budget (20 miljoen euro) beschikbaar gesteld. Daarnaast dragen het ministerie van OCW, de RCE, de provincie en de NCG financieel bij. Meer over het complete Erfgoedprogramma vind je op de website van de Nationaal Coördinator Groningen.

Erfgoedprogramma verlengd tot eind 2028

Het Erfgoedprogramma is verlengd tot eind 2028. Hiervoor wordt door het Rijk extra budget beschikbaar gesteld, onder andere voor het Erfgoedloket en verschillende subsidieregelingen voor restauratie en onderhoud van erfgoedpanden.

Nationaal Programma Groningen

Het kabinet en de regio Groningen willen daarnaast met het Nationaal Programma Groningen naar een nieuw toekomstperspectief voor de provincie. Mensen en ideeën worden hierin samengebracht en krachten van inwoners, organisaties, bedrijven en overheden gebundeld. Hiermee wordt ingezet op het creëren van een nieuwe toekomst voor de provincie Groningen.

Meer informatie hierover is te vinden in het programmakader van het NPG.

Subsidies voor regulier en groot onderhoud

Er is door OCW, de NCG en provincie Groningen extra budget vrijgemaakt voor onderhoud en restauratie van monumenten en karakteristieke panden in het aardbevingsgebied, zodat ze beter bestand zijn tegen schade en vaak minder ingrijpend versterkt hoeven te worden. Hiervoor zijn de onderstaande subsidies en regelingen van kracht:

Subsidie Groot onderhoud waaronder Restauratie Rijksmonumenten (GRRG)

Subsidie Regulier Onderhoud Rijksmonumenten (RORG)

Regulier onderhoud karakteristieke panden en gemeentelijke monumenten (SOK)

Overzicht van alle Financiële regelingen