Zeventiende-eeuwse verstedelijking op de kaart gezet
Het is 375 jaar geleden dat de Nederlandse delegatie in Münster begon met de vredesonderhandelingen die zouden leiden tot de Republiek als soevereine staat. In de zeventiende eeuw werd deze Republiek der Vereenigde Nederlanden een van de grootste handelsnaties van Europa. Deze periode kenmerkt zich door een grote stedelijke bloei in het Hollandse deel van de Republiek. De nieuwe kaartlaag Het Nederland van Blaeu geeft een inkijk in deze zeventiende-eeuwse verstedelijking.
130 stadsplattegronden
In 1652 brachten de Amsterdamse kaartuitgevers Joan en Willem Blaeu de tweedelige atlas Toonneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden uit. Deze atlas bevat 130 stadsplattegronden van steden uit de gehele Republiek, die naast Nederland ook België en Luxemburg omvatte. Het merendeel van die steden had na de zestiende eeuw hun grootste groei al achter de rug. De zeventiende eeuw gaf vooral een aantal Hollandse steden een impuls. Behalve in die steden was er ook veel ontwikkeling in het omliggende Hollandse land. Daar ontstonden nieuwe vormen van infrastructuur, grootschalige droogmakerijen, turfwinning en het eerste industrielandschap. Dit alles werd trots in kaart gebracht.
Verschuivingen
Nederland is al sinds de late middeleeuwen het meest verstedelijkte gebied van Europa. Het stedenpatroon is in de middeleeuwen gevormd, en sindsdien is binnen dat patroon een aantal verschuivingen opgetreden. Op de Kaart van Verstedelijking is te zien hoe Nederlandse steden zich hebben ontwikkeld. Met verschillende kaartlagen zijn deze veranderingen inzichtelijk gemaakt. Zoals de laag Nederland in 1575, die het resultaat weergeeft van de vroegste verstedelijking in Nederland aan de hand van de stadsplattegronden van Jacob van Deventer. De nieuwe kaartlaag Het Nederland van Blaeu sluit daarop aan. Deze laag geeft Nederland weer in het peiljaar 1652, aan de hand van de meest dynamische steden uit de atlas van de gebroeders Blaeu.
Het omringende landschap is gereconstrueerd aan de hand van contemporaine cartografen, zoals Lucas Jansz, Sinck, Baert Claesz. en Jacob Aertsz. Colom voor de droogmakerijen, en Johannes Dou, Nicolaas Visscher en Frederik de Wit voor het landschap en de infrastructuur, maar ook kaarten die in opdracht van de Franse koning Lodewijk de 14e van de jonge Republiek zijn gemaakt, zoals de atlas Cartes de parties des Pays-Bas espagnols et hollandois et partie d'Allemagne, topographie militaire uit 1700.
De kaart Verstedelijking is opgenomen in ons overzicht met bronnen, databases en kaarten over landschap, erfgoed en archeologie. De kaart zelf is te vinden op de pagina Kaart van de verstedelijking. De groei van Nederlandse steden in de zeventiende eeuw bekijk je door de laag Het Nederland van Blaeu te selecteren. In het verantwoordingsdocument is meer te lezen over het onderzoek dat eraan vooraf ging.