Theo van Doesburg, Zelfportret in atelier, 1929

Weblog

Spiegelbeeld: Theo van Doesburg

In 1981 kreeg de Rijksdienst na jarenlange onderhandelingen met de Franse staat de imposante nalatenschap van Theo van Doesburg, de voorman van De Stijl-beweging. Het ging om zijn woonhuis in Meudon (een voorstadje van Parijs), het archief van De Stijl, duizenden foto’s, tekeningen, schilderijen, ontwerpen, glas-in-loodramen, collages, schetsboeken, en nog het een en ander. De meeste stukken werden verdeeld over musea en instellingen in Nederland. Alleen dit kleine portretje in zachte pasteltinten verblijft nog in het depot in Rijswijk. Het is het enige zelfportret ten voeten uit van Van Doesburg.

Zelfportret van Theo van Doesburg staande in atelier, ten voeten uit met gezicht  als een eivormig vlak opgezet in groenblauwe penseelstreken.
Theo van Doesburg (1883-1931), Zelfportret in atelier, 1929, 35,5 x 21,5 cm, olieverf en lak op doek, inv.nr. AB4109

Zelfportretten

Om de portretschilderkunst onder de knie te krijgen, schilderde Van Doesburg zichzelf talloze malen, met allerlei gemoedsuitdrukkingen en het liefst als ‘geestelijk werkman’ in werkkleding. Hier heeft hij zijn gezicht als een eivormig vlak opgezet in groenblauwe penseelstreken. Onder het groen zit een roze ovaal en daaronder grondverf. Dat het toch om een zelfportret gaat, blijkt uit de aantekening van zijn vrouw Nelly op de achterkant: ‘Van Doesburg in z’n atelier 1929’. Hoewel hij toen al had gebroken met De Stijl, tonen de zwarte, soms dik geschilderde, horizontale en verticale lijnen nog steeds zijn voorliefde voor geometrische patronen.

Masker

In 1910 schreef hij een satirisch boekje, De maskers af!, dat hij illustreerde met karikatuurtekeningen van personificaties en bestaande mensen. ‘Met het afrukken van het masker komt het ware gelaat te voorschijn’, schreef hij. ‘Voor de karikaturist zal het gelaat een openbaring zijn. De vormen groeien en veranderen onder zijn blik en zelfs de kleuren nemen andere tinten aan...’ Zou Van Doesburg bij het maken van dit portret aan zijn eerdere uitgave hebben gedacht?