Toekomstgerichte aanpak maritieme archeologische monumentenzorg
Vanaf 16 juni inspecteren en onderhouden maritiem archeologen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) scheepswrakken in het archeologisch rijksmonument Burgzand Noord in de Waddenzee. Begin juni heeft demissionair minister Bruins maatregelen aangekondigd voor een toekomstgerichte aanpak van de maritieme archeologische monumentenzorg in de Nederlandse wateren. Op 26 juni brengt de demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) een bezoek aan Texel en de Waddenzee.
Inspectie
Van 16 juni tot 11 juli worden vier scheepswrakken nader geïnspecteerd en onderhouden in het Rijksmonument Burgzand Noord nabij Texel in de Waddenzee. Dit zijn Burgzand Noord 3
(BZN 3), Burgzand 8
(BZN 8), Burgzand 10
(BZN 10) en Burgzand 17
(BZN 17). In het Rijksmonument, waar 16 scheepswrakken uit de zeventiende en achttiende eeuw liggen, wordt al sinds de jaren '80 archeologisch onderzoek uitgevoerd. Hieruit bleek dat wanneer vindplaatsen vrijspoelen, ze erg snel achteruitgaan door natuurlijke erosie en soms ook menselijk handelen. Om deze scheepswrakken te beschermen is een methode ontwikkeld om wrakken (tijdelijk) af te dekken met steigergaas. Hoewel dit effectief is, is het van groot belang dat op regelmatige basis onderhoud wordt gepleegd. Door visserij of het ankeren van schepen kan dit namelijk beschadigd raken.
Toekomstgerichte aanpak
In de Kamerbrief van 3 juni jl. kondigt demissionair minister Bruins vier maatregelen aan voor een toekomstgerichte aanpak van de maritieme archeologische monumentenzorg:
- Versterken rol gemeenten en provincies: er wordt € 3 miljoen beschikbaar gesteld via het programma Erfgoed en Overheid om regionale samenwerkingsverbanden op te kunnen zetten. Specifiek rond de Waddenzee en de Zeeuwse Delta, en om initiatieven te ondersteunen die bijdragen aan een betere verankering van cultureel erfgoed onder water in het beleid en de uitvoering van gemeenten en provincies. Voorbeelden hiervan zijn archeologische waardenkaarten gericht op waterbodems of het verbeteren van de lokale handhavingsketen.
- Samenwerking vrijwilligers en professionele archeologen. Er wordt € 0,8 miljoen vrijgemaakt voor projecten waarin vrijwillige en professionele archeologen samen werken aan het inventariseren, onderzoeken en/of beheren van cultureel erfgoed onder water. Ook zal het ministerie van OCW in gesprek gaan met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) ten aanzien van beperkingen in de duikregelgeving, die samenwerking onder water tussen vrijwilligers en professionele archeologen momenteel onmogelijk maken.
- Tijdelijke verhoging werkbudget RCE. Voor de periode 2026-2028 wordt het werkbudget van de RCE jaarlijks met € 0,5 miljoen verhoogd voor bijvoorbeeld maatregelen ter bescherming van scheepswrakken en voor aanvullend onderzoek, maar ook om te werken aan de ratificatie en implementatie van de UNESCO conventie voor bescherming van het Onderwater Cultureel Erfgoed uit 2001.
- Middelen voor grote opgravingen onder water. Voor een grote opgraving onder water is geen fors structureel budget beschikbaar. Wel komt er eenmalig extra budget beschikbaar van € 1,5 miljoen dat gereserveerd wordt voor een toekomstige opgraving. Hierbij wordt ook gekeken naar medefinanciering door andere partijen.
Bezoek aan Texel en Rijksmonument
Donderdag 26 juni bezoekt demissionair minister Bruins Texel en de Waddenzee. In Museum Kaap Skil krijgt hij een rondleiding en gaat in gesprek met vrijwilligers. Daarnaast wordt hij op het werkschip van de RCE nader geïnformeerd door maritiem archeologen over de inspectie en het onderhouden van de scheepswrakken in het Rijksmonument Burgzand Noord.