Lab op pad
Onder de naam Lab op pad slaat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) een brug tussen wetenschap, kunst en cultuur. Behalve in het Rijkserfgoedlaboratorium gaan onderzoekers ook op locatie aan het werk. Met mobiele onderzoeksapparatuur gaan ze naar musea toe om ter plekke materiaal-technisch onderzoek te doen naar objecten in hun collecties.
De relevantie van wetenschap voor het behoud van cultureel erfgoed, van schilderij tot archeologische vondst, is bij een groot publiek niet bekend. Terwijl (natuur)wetenschappelijk onderzoek antwoord kan geven op vragen als: Is dit schilderij inderdaad in de zestiende eeuw gemaakt? Die briefopener, is die wel van mammoetivoor, zoals de schenker destijds beweerde? En klopt het dat deze deurklinken echt uit de art nouveau-tijd stammen?
Gestart als project
Om iedereen kennis te laten maken met de rol van onderzoek bij het behoud van cultureel erfgoed, ontwikkelde de RCE het twee-jarige project Lab op pad. Daarbij gingen laboratoriumspecialisten met hun apparatuur naar acht musea in Nederland. Musea uit de betreffende regio werden uitgenodigd hierbij aan te haken. Het project liep van het najaar van 2021 tot eind 2023.
Op pad in 2025
Wegens succes werd Lab op pad in 2024 voortgezet. En ook in 2025 gaan de onderzoekers en de specialisten het land in om collectiestukken en bijbehorende vragen van musea te onderzoeken.
- Op 19 en 20 maart zetten ze hun mobiele laboratorium neer in Collectiecentrum Nederland (CCNL) in Amersfoort
- Op 17 en 18 juni in Zilvermuseum in Schoonhoven
- Op 28 en 29 oktober in Kolleksjesintrum in Leeuwarden
- Op 25 en 26 november in het Noordbrabants Museum in Den Bosch
Musea en andere collectiebeheerders die willen langskomen om objecten te laten onderzoeken, kunnen zich aanmelden voor de edities in Schoonhoven (voor 1 april) en in Den Bosch (voor 1 september).
Mobiel laboratorium in beeld
De video hieronder geeft een kijkje in de keuken van het Lab op pad. En in de Infographic (Pdf) staan de apparatuur en de technieken beschreven die de onderzoekers bij hun werk in de musea gebruiken, en welk soort onderzoeksvragen gesteld kunnen worden.
Pianomuziek.
Titel: Lab op Pad, een kijkje in de keuken
Sanne Berbers: Het Rijkserfgoedlaboratorium doet onderzoek naar erfgoed in de breedste zin van het woord.
Sanne Berbers: Dat kunnen archeologische objecten zijn, maar ook schilderijen, dingen in musea, historische panden, kerken.
Sanne Berbers: Onderzoek vindt niet altijd plaats in het lab.
Sanne Berbers: Eigenlijk beginnen we altijd bij het object zelf en gaan we naar de objecten toe.
Sanne Berbers: Pas als we monsters nemen die we niet op locatie kunnen analyseren nemen we die mee naar het lab en doen we hier verder analyses.
Sanne Berbers: Met het Lab op pad gaan we twee dagen op bezoek bij een museum.
Sanne Berbers: Dan zetten we onze mobiele apparatuur op zaal op en nodigen we regionale musea uit om met objecten langs te komen die we dan onderzoeken.
Sanne Berbers: Het Lab op pad is in het leven geroepen omdat we merkten dat kleinere erfgoedlocaties ons minder goed weten te vinden, omdat ze ook niet precies weten welke vragen ze moeten stellen.
Sanne Berbers: Met het Lab op pad willen we een laagdrempelige manier bieden om ook wat kleinere onderzoeken uit te voeren en uit te vogelen wat voor vragen je kan stellen wat voor objecten kan je laten onderzoeken zonder meteen een aanvraag in te dienen.
Sanne Berbers: Met het Lab op pad nemen we vijf apparaten mee die we opstellen op zaal.
Sanne Berbers: Met deze apparaten kunnen we heel goed naar het oppervlakte kijken met verschillend licht.
Sanne Berbers: Maar we kunnen ook kijken naar de chemische en elementaire samenstelling van objecten.
Sanne Berbers: Het leukste is eigenlijk de combinatie van echt met objecten werken en dat het publiek kan meekijken. Dat je naast het object dingen kan uitleggen over het onderzoek dat je doet.
Sanne Berbers: Wat altijd bijzonder is aan zo'n dag is dat je heel veel verschillende en diverse
objecten te zien krijgt achter elkaar.
Sanne Berbers: Wat heel leuk was, was een archeologische gesp waarvan we konden zien dat het oppervlakte origineel verguld was geweest.
Sanne Berbers: Dat maakt de gesp opeens veel bijzonderder.
Sanne Berbers: Ik vind het mooi dat het Lab op pad bestaat omdat culturele instanties, die normaal niet bij ons terechtkomen, ons zo wel weten te vinden hun mooie objecten te laten onderzoeken.
Eindtitel: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Het Rijkserfgoedlaboratorium voert natuurwetenschappelijk onderzoek uit naar objecten. De aanleiding voor het onderzoek kan onder andere een restauratie zijn, de verbetering van beheer en behoud, of een tentoonstelling.
Aanvullende informatie over onderzoek kan worden gevonden op: www.cultuurerfgoed.nl
Dank aan Museum Jan Cunen voor de gastvrijheid