Animatie Archeologische kaart IJsselmeergebied

Voice-over:
Net als andere delen van Nederland kent ook het IJsselmeergebied een bewogen en gelaagde geschiedenis.

Beeldtekst: 2000 n.C.

Voice-over:
Wat nu water is, was eens land en andersom. 
Deze animatie laat de veranderingen in dit gebied in de afgelopen 12.000 jaar zien.
We zoomen in op hoe het landschap zich door de tijd heen heeft ontwikkeld en hoe het door de mens wordt bewoond en benut.

Beeldmerk: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Beeldtitel: Het IJsselmeergebied in het Holoceen

Beeldtekst: 9000 v.C.

Voice-over:
Na de laatste ijstijd was het IJsselmeergebied een droog dekzandlandschap dat wordt doorsneden door rivieren en beken.
In dit overwegend droge landschap trekken groepjes jagers en verzamelaars rond op zoek naar voedsel.

Beeldtekst: 6000 v.C.

Voice-over:
Vanaf ongeveer 6.000 voor Christus loopt het gebied onder water als gevolg vanstijgende zeespiegel en grondwaterstand.

Beeldtekst: 4000 v.C.

Voice-over:
2.000 jaar later is een groot deel van het IJsselmeergebied veranderd in wadden- en kwelderlandschap.
In het oostelijke deel liggen hoger gelegen gronden die worden doorsneden door zoetwatergeulen met een open verbinding naar de Noordzee.
De eerste boeren vestigen zich in dat rivierengebied rondom het huidige Swifterbant.
Langs de westkust ontstaat een aaneengesloten rij strandwallen waardoor de ontwatering van het gebied verslechtert.
In het IJsselmeergebied ontwikkelt zich een enorm veenmoeras met alleen nog kwelders in West-Friesland en enkele binnenmeren in het veenmoeras.
In deze periode wordt er alleen nog gewoond op de hoger gelegen kwelders van West-Friesland en op enkele keileemhoogten zoals Schokland en Wieringen.
Grote delen van het veengebied zijn onbewoond maar worden waarschijnlijk wel extensief benut voor bijvoorbeeld jacht en visserij.
De binnenmeren worden steeds groter en groeien op den duur aan elkaar mede doordat delen van de veenmoerassen vermoedelijk al vroeg worden ontgonnen. 

Beeldtekst: 300 v.C.

Voice-over:
In de IJzertijd begint de mens namelijk veengebieden te ontwateren om er landbouw op te bedrijven en er te wonen.
Sporen van zulke vroege ontginningen zijn nog niet aangetroffen in het IJsselmeergebied maar het is zeer waarschijnlijk dat de veenmoerassen
ook hier al werden ontgonnen.

Beeldtekst: 100 n.C.

Voice-over:
Rond het begin van de jaartelling slibt het Oer-IJ dicht en wordt de afvoer van het water overgenomen door het Vlie een afwatering via de Waddenzee naar de Noordzee.
In de Middeleeuwen worden de veenmoerassen in en rond het IJsselmeergebied grootschalig ontgonnen om te gebruiken als landbouwgrond. 
Mede door deze ontginningen groeien de binnenmeren aan elkaar en krijgt de zee via het Vlie steeds meer invloed in het gebied.

Beeldtekst: 800 n.C.

Voice-over:
Grote delen van het veengebied verdwijnen in de golven zoals het gebied rond Schokland in de huidige Noordoostpolder.
Hoewel mensen in de loop der tijd hun landerijen steeds beter beschermen door het aanleggen van dijken en het bouwen van molens verdwijnen er langs de randen van de Zuiderzee tot in de 17e eeuw nog dorpen in de golven.

Beeldtekst: 1000 n.C.

Voice-over:
Zoals het dorp Etersheim ten zuiden van Hoorn waar een sarcofaag uit het IJsselmeer werd geborgen.
Rond 1.250 na Christus heeft de Zuiderzee zijn grootste omvang wel zo’n beetje bereikt. 

Beeldtekst: 1250 n.C.

Voice-over:
Via de open verbinding met de Waddenzee wordt de Zuiderzee steeds zouter en tegelijkertijd ontstaat er een grootschalig maritiem netwerk.
Al in de Vroege Middeleeuwen ligt het zwaartepunt van de handel aan de oostzijde van de Zuiderzee.
Vanaf de 13e eeuw groeit het belang  van de Zuiderzee en de aanliggende steden in het internationale handelsnetwerk. 
In de 15e eeuw verschuift het zwaartepunt naar de Hollandse steden aan de westzijde waar in de 17e eeuw de handel onder de vlag van de VOC en WIC op gang komt.
Na deze periode verdwijnt de internationale handel grotendeel en komt de focus te liggen op visserij op de inmiddels verzilte Zuiderzee.
In de 20e eeuw wordt begonnen met de inpoldering en afsluiting en gedurende de Tweede Wereldoorlog 
is het IJsselmeer een belangrijk navigatiepunt voor de geallieerden.

Beeldtekst: 1940 n.C.

Voice-over:
Tegenwoordig is het IJsselmeer het grootste binnenmeer van Nederland en fungeert het als waterberging.
Het heeft een functie voor natuur, recreatie en handel.
Het gebied is echter ook een belangrijk archeologisch archief, voor onze maritieme geschiedenis maar dus ook voor de vroege bewoningsgeschiedenis.
Op de Archeologische Kaart IJsselmeergebied kunt u daar meer over vinden.

Beeldmerk: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Beeldtekst: www.cultureelerfgoed.nl