Erfgoed voor stadsvernieuwing
Cultureel erfgoed dat al eeuwenlang het gezicht van de stad bepaalt, biedt kansen voor vernieuwing. Het verbindt nieuwbouw en duurzame energie met tastbare historie.
Een stad ontstaat niet zomaar. Ze is de uitkomst van handel en uitwisseling op een plek die goed bereikbaar is omdat die aan zee ligt of bij een rivier of knooppunt van wegen. Zonder toevoer van handelswaar, kennis en klanten komt een stad niet van de grond.
Motor van de economie
Mensen vestigen zich op een plek waar ze eten, kleding kunnen kopen en een dak boven hun hoofd hebben. Een plek waar ze zich veilig voelen. Ambachten en kunstnijverheid kwamen tot bloei in steden. Grotere vraag door meer klandizie genereerde een breder aanbod aan producten. Met zoveel ambachtslieden konden vaardigheden en technieken zich verfijnen, waardoor de vraag toenam. Steden zijn nog steeds een broedplaats van innovatie en creativiteit. Bedrijven vinden er arbeidskrachten en bewoners vinden er werk. Mensen komen af op de infrastructuur, onderwijs, horeca, kunst en cultuur, die alles in beweging houden. Dat maakt de steden tot een motor van de Nederlandse economie.
Nieuwbouw in oud stadscentrum
Het specifieke karakter van een stad komt voort uit wat er door de jaren heen is gebouwd en gebeurd. Er is geschiedenis geschreven. Gebouwen en locaties, functies en verbindingen hebben hun stempel op de stad gedrukt. Zij maken deel uit van het stadseigen DNA.
Die elementen vormen het raamwerk voor ingrepen in de stedelijke omgeving. De stad Leiden liet eind vorige eeuw oude gebouwen plaatsmaken voor nieuwbouw. Het leverde geen moderne binnenstad met strakke kantoorpanden op. Grootschalige bouwprojecten zouden de oorspronkelijke stadsstructuur te zeer aantasten. Het cultuurhistorische stadscentrum is bewaard gebleven door woningbouw in te passen in de smalle straten, langs singels en grachten.
Winkelgedrag verandert
Wonen en werken verandert. Met het groeiende aantal onlineaankopen verandert ons koopgedrag. Nu winkelbezoek afneemt, biedt een concentratie winkels geen garantie om het kloppende hart van een stad of wijk te blijven. Bezoekers willen iets beleven: bijzondere producten, bijzondere omgeving en bijzondere horeca. Ze komen af op een winkelstraat die meer te bieden heeft. Zoals nieuwe kansen voor uitgaan en horeca. En werkplekken en vergaderruimtes.
Winkelstraat in kaart
Gemeenten gaan leegstand te lijf door panden opnieuw te verhuren. Dat levert niet automatisch meer toeloop op. Een winkelstraat is meestal historisch gegroeid op de route naar een bestemming. Verdwijnt die bestemming, dan neemt het verkeer daarheen af, net als het aantal winkelbezoeken. Analyse van de geschiedenis en eigenschappen van de winkelstraat kan ideeën opleveren voor een nieuwe bestemming. Daarvoor zijn antwoorden op drie vragen nodig:
- Hoe heeft de straat zich tot winkelstraat ontwikkeld?
- Waarom loopt de winkelstraat leeg?
- Welke functie zou de winkelstraat vanuit cultuurhistorisch oogpunt kunnen krijgen?
In het boek Levendige winkelstraten zijn 13 winkelstraten uitgebreid beschreven.