Ik wil een verzoek indienen voor cultuurgoederen van anderen
U wilt een verzoek indienen voor restitutie van een cultuurgoed uit de periode 1933-1945 dat zich in Nederland bevindt en dat in bezit is van een kunstinstelling, gemeente of particulier. Of u wilt onderzoek laten doen naar een cultuurgoed in bezit van een kunstinstelling, gemeente of particulier. Op deze pagina leest u welke procedure van toepassing is op uw verzoek.
U kunt achterhalen van wie het cultuurgoed is via wo2.collectienederland.nl, of door contact op te nemen met het museum of de instelling waar het object zich bevindt.
Wilt u een verzoek indienen voor een cultuurgoed dat zich niet in bezit van de Staat bevindt, maar in bezit van anderen, zoals een kunstinstelling, een gemeente of een particulier? Hieronder staat per verzoek stapsgewijs uitgelegd hoe de procedures eruitzien. De procedures zijn ook in het kort weergegeven in handige Infographics.
Verzoek indienen tot bindend advies over restitutie
Contact opnemen met huidige bezitter
Indien u wilt dat een cultuurgoed dat momenteel in bezit is van een ander dan de Staat, aan u gerestitueerd wordt, neemt u allereerst contact op met de huidige bezitter. Als de bezitter ermee instemt, kunt u gezamenlijk een verzoek tot bindend advies indienen bij de Adviescommissie restitutieverzoeken cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog (de Restitutiecommissie).
De bindend adviesprocedure is een vrijwillige procedure. Dat betekent dat de bezitter van het object samen met u moet instemmen om de Restitutiecommissie in te schakelen.
Vooraf instemmen met bindend advies
U en de huidige bezitter verklaren vooraf het door de Restitutiecommissie uit te brengen advies als bindend te aanvaarden en het Reglement van de commissie te aanvaarden. Het is belangrijk hierover overeenstemming te vinden met de huidige bezitter of diens gevolmachtigde.
Samen met de huidige bezitter verzoekt u de Restitutiecommissie om onderzoek en bindend advies. Daartoe stuurt u de Restitutiecommissie een brief of e-mail, die wordt ondertekend door de huidige bezitter (of zijn gevolmachtigde) en door u als vertegenwoordiger van de partij die om teruggave van het cultuurgoed verzoekt. Beide partijen kunnen ook afzonderlijk verzoeken indienen met twee aparte brieven/e-mails.
De staatsecretaris van Cultuur en Media (OCW)
p/a Restitutiecommissie
Postbus 556
2501 CN Den Haag
In de brief/brieven of e-mail(s) vermeldt u:
om welk cultuurgoed het gaat (graag zo volledig mogelijk: soort object, titel, maker/kunstenaar, huidige verblijfplaats en inventarisnummer, bij voorkeur ook een omschrijving);
waar het object zich momenteel bevindt (welk museum/welke collectie);
wie de partijen zijn (de partij die om teruggave van het cultuurgoed verzoekt op grond van voormalige eigendom en de huidige bezitter);
wie de vertegenwoordigers van beide partijen zijn en hun contactgegevens. Als een partij zich laat vertegenwoordigen dient de gemachtigde een volmacht te overleggen van maximaal een jaar oud, tenzij de gemachtigde een in Nederland ingeschreven advocaat is.
Aantonen van kring van rechthebbenden
Als verzoeker moet u aantonen dat u optreedt namens alle personen die gerechtigd zijn tot het vermogen van de oorspronkelijke eigenaar van het object waarvan u teruggave vraagt. Regel in een zo vroeg mogelijk stadium volmachten van al deze personen en/of instellingen.
De Restitutiecommissie zal nagaan of zij het verzoek om bindend advies in behandeling kan nemen. Vereist is dat alle gerechtigden tot het vermogen van de oorspronkelijke eigenaar van het betreffende cultuurgoed in de procedure zijn vertegenwoordigd. U dient aan te tonen wie deze gerechtigden zijn, door middel van een notariële verklaring van erfrecht of een soortgelijke verklaring afgegeven door een rechterlijke autoriteit. Het is van belang een dergelijke verklaring zo vroeg mogelijk te regelen.
Verzoek indienen tot onderzoek voorafgaand aan (mogelijk) verzoek om bindend advies
Indien u nog over onvoldoende informatie beschikt of u een restitutieverzoek kunt of wilt indienen, bijvoorbeeld omdat u niet weet onder welke omstandigheden het cultuurgoed verloren is, dan kunt u ook eerst gezamenlijk met de huidige bezitter een verzoek indienen om onderzoek te laten doen. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) kan het Expertisecentrum opdracht geven onderzoek te doen. Op basis van het feitenrapport dat het Expertisecentrum opstelt, kunt u bezien of het lukt om gezamenlijk zonder tussenkomst van de Restitutiecommissie tot een oplossing te komen. Als dat niet lukt, dan kunt u de zaak alsnog gezamenlijk aan de Restitutiecommissie voorleggen.
In welke gevallen is geen onderzoek mogelijk
Deze procedure is niet bedoeld voor musea die delen van de rijkscollectie die zij beheren, nader willen (laten) onderzoeken. Musea kunnen onderzoek naar objecten in eigen beheer zelf verrichten.
Deze procedure is evenmin bedoeld voor cultuurgoederen waarover de Restitutiecommissie al eerder heeft geadviseerd.
Indien u eerst onderzoek wil laten uitvoeren door het Expertisecentrum Tweede Wereldoorlog en Restitutieverzoeken (het Expertisecentrum), dan kunt u daartoe gezamenlijk met de huidige bezitter van het object een verzoek per brief of e-mail indienen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), die optreedt namens de staatssecretaris van cultuur en media (OCW).
Stuur uw verzoek bij voorkeur per e-mail aan: restitutie@cultureelerfgoed.nl onder vermelding van 'verzoek tot onderzoek'.
Of stuur uw verzoek per brief aan:
De staatsecretaris van Cultuur en Media (OCW)
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Postbus 1600
3800 BP Amersfoort
In uw brief of e-mail vermeldt u:
om welk cultuurgoed het gaat (graag zo volledig mogelijk: soort object, titel, maker/kunstenaar, huidige verblijfplaats en inventarisnummer, bij voorkeur ook een omschrijving);
wie het bezit van het cultuurgoed onvrijwillig heeft verloren voorafgaand of ten tijde van het naziregime (de oorspronkelijke eigenaar);
uw eigen gegevens en uw (erfrechtelijke) relatie tot de oorspronkelijke eigenaar. Als u zich laat vertegenwoordigen dient uw gemachtigde een volmacht te overleggen van maximaal een jaar oud, tenzij uw gemachtigde een in Nederland ingeschreven advocaat is. Voor indiening van het verzoek is niet nodig dat u dit gezamenlijk met of namens eventuele andere rechthebbenden doet.
Valt het cultuurgoed onder het restitutiebeleid?
De RCE gaat na of het cultuurgoed niet in bezit is van de Staat en of het verzoek valt onder het restitutiebeleid. Daarbij wordt nagegaan of het gestelde onvrijwillige bezitsverlies heeft plaatsgevonden in de periode die wordt bestreken door het restitutiebeleid (1933-1945).
Opdracht aan het Expertisecentrum
Als het verzoek onder het restitutiebeleid valt, geeft de RCE opdracht aan het Expertisecentrum om onderzoek te verrichten naar de relevante historische feiten.
Het Expertisecentrum stuurt het feitenrapport aan de RCE die het rapport doorstuurt naar de verzoeker.
Al dan niet indienen van verzoek om bindend advies
Op basis van het feitenrapport kunnen partijen gezamenlijk bezien of het lukt om zonder tussenkomst van de Restitutiecommissie tot een bevredigende oplossing te komen. Als dat niet lukt dan kunnen zij de zaak alsnog gezamenlijk aan de Restitutiecommissie voorleggen voor bindend advies.
Hernieuwd bindend advies
In sommige gevallen kunt u een verzoek indienen om een hernieuwd bindend advies. Indien de Restitutiecommissie over dezelfde zaak al eerder een bindend advies heeft gegeven, is behandeling van een verzoek om een hernieuwd bindend advies niet altijd mogelijk. Dit kan alleen indien er sprake is van nieuwe feiten of omstandigheden die tot een ander advies aanleiding kunnen geven en die bij het vorige advies nog niet bekend waren. Alleen in die gevallen kan een verzoek om hernieuwd bindend advies in behandeling worden genomen.
Verzoek indienen
Voor het indienen van een verzoek om hernieuwd bindend advies kunt u de stappen volgen zoals beschreven onder ‘Verzoek indienen om bindend advies over restitutie’. Dit betekent dat (ook) bij een verzoek om een hernieuwd bindend advies de instemming van de bezitter van het object nodig is om de Restitutiecommissie in te schakelen, en het verzoek wordt ingediend door verzoeker en bezitter gezamenlijk.
Procedure na toewijzend advies
Na een toewijzend advies zijn partijen zelf verantwoordelijk voor de feitelijke en juridische afwikkeling van de overdracht van het object. Het is aan te bevelen dit te laten begeleiden door een notaris. De Staat draagt de kosten voor de adviesprocedure bij de Restitutiecommissie. De Staat draagt niet de kosten voor vervoer, juridische of administratieve afhandeling of andere kosten rondom de overdracht.
Informatie over restitutieverzoeken voor cultuurgoederen die in bezit zijn van de Staat vindt u op de pagina ‘Verzoek cultuurgoederen van de Staat’.
