Ga direct naar inhoud

Direct naar

Schoorsteen gemaal in Pannerden

Kaart leven met water

Nederlanders hebben eeuwenlang het land aangewonnen en drooggehouden. De Kaart leven met water laat zien hoe bepalend de omgang met water voor ons land is geweest en nog steeds is. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van dijken, het met windmolens en later met gemalen droogmalen van polders en droogmakerijen, het ontstaan van wielen (dijkdoorbraakkolken) en het gebruik van water als militair verdedigingsmiddel.

Inspiratie voor ruimtelijke opgaven

De kaart biedt inspiratie voor veel ruimtelijke opgaven in ons land die aan water gerelateerd zijn. Ook biedt de themakaart de mogelijkheid de verschillende kaartlagen in onderlinge samenhang en in relatie tot historisch kaartmateriaal (waaronder de rivierkaart en de waterstaatskaart) te bestuderen. Daarmee is de themakaart een wetenschappelijke kennisbron voor historici, archeologen en historisch geografen.

Wat is er te zien op de kaart?

De Kaart leven met water bundelt de volgende kaartlagen:

  • Sluizen en stuwen: deze kaartlaag omvat alle rijksmonumentale kunstwerken die als stuw of sluis zijn geregistreerd in het monumentenregister.
  • Dijken: deze kaartlaag omvat de cultuurhistorisch relevante dijken, bestaande uit meer dan 11.500 afzonderlijke dijksegmenten met ieder een eigen geschiedenis.
  • Overlaatdijken: een selectie van de dijkenkaart met verlaagde dijkgedeelten waarmee bij rivierhoogwater een deel kon worden afgevoerd via een tijdelijke nevenstroom.
  • Wielen: deze kaartlaag toont een inventarisatie van wielen, door dijkdoorbraken ontstane, diepe waterplassen.
  • Molens en gemalen: deze kaartlaag omvat alle nog bestaande molens en bestaande én gesloopte gemalen.
  • Droogmakerijen: op deze kaartlaag worden alle droogmakerijen getoond in combinatie met de bijbehorende gemalen en poldermolens (zowel bestaande als verdwenen).
  • Inundatiegebieden waterlinies: hier zijn de inundatiegebieden van de militaire verdedigingslinies getoond, zoals ook opgenomen in de Kaart van verdedigingswerken.
  • Actueel Hoogtebestand Nederland: deze kaartlaag toont hoogtemetingen in een raster van 5x5 meter (ingewonnen tussen 1996 en 2003).
  • Historische kaarten
    • Rivierkaart (vanaf 1830): een door Rijkswaterstaat ontwikkelde kaart van de Nederlandse hoofdrivieren met zeer gedetailleerde waterstaatkundige informatie, digitaal beschikbaar van de eerste druk van rond 1830 tot en met de tweede herziening tot 1961.
    • Waterstaatskaart: eerste editie van 1865-1935 en vijfde editie van 1971-1991.
    • De topografie van Nederland: rond 1850, 1900 en 1950.

Gebruik van de kaart

Alle kaartlagen zijn ook als view- en een downloadservice (WMS en WFS) beschikbaar. Informatie hierover is te vinden in het Nationaal Georegister. Bij de kaartlagen dijken en droogmakerijen horen verantwoordingsdocumenten die onderaan deze pagina zijn te downloaden. Ook is hier een korte handleiding te vinden.

Door wie

De kaart is onderdeel van het project Landschapsatlas van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De kaartlaag Molens en gemalen is tot stand gekomen door de inspanningen van de Nederlandse Gemalenstichting en vereniging de Hollandse Molen. Een andere kaart die in het kader van de Landschapsatlas is ontwikkeld is de Kaart van de verstedelijking.

Bijlagen bij de kaart