Maatregelen na wateroverlast bij cultureel erfgoed

Veiligheid boven alles

Ga het gebouw niet binnen zonder veiligheidsmaatregelen. Het water is mogelijk zwaar verontreinigd. Denk daarom aan beschermende kleding, handschoenen, helm en masker. Let op instortingsgevaar: kijk goed naar signalen die kunnen wijzen op constructieve problemen, zoals scheurvorming in muren. Probeer bouwkundig gevaarlijke situaties op te heffen. Raadpleeg bij twijfel de gemeente of een specialist om vast te stellen of het gebouw veilig toegankelijk is.

Electra

Water en elektriciteit is een gevaarlijke combinatie. Ga na of het elektrische systeem nat of beschadigd is geraakt (let op vonkontladingen, defecte of beschadigde draden en de geur van verbrande isolatie). Loop niet zomaar door het water als de elektriciteit nog niet is uitgeschakeld. Zet bij voorkeur de hoofdschakelaar uit als dat zonder risico kan. Let ook op water in de meterkast.

Drogen, ventileren en schoonmaken

Het droogproces is een langdurig proces. Blijf ventileren zolang de constructie vochtig is. Zet ramen en deuren open, zodat de ruimte zo veel mogelijk wordt gelucht. Bij drogen met regelbare ontvochtigingsapparatuur: droog langzaam en stapsgewijs tot het niet meer vochtig voelt. Vermijd zeer droge lucht. Houd er rekening mee dat bij gebruik van ontvochtigingsapparatuur efficiënter werkt wanneer er niet geventileerd wordt. Te droog (uitdrogen) maken of te snel drogen geeft schade.

Pas bij historische materialen op met het gebruiken van schoonmaakmiddelen.

Natte interieuronderdelen

Verwijder doorweekte niet waardevolle materialen, bijvoorbeeld modern isolatiemateriaal, gipsplaten, verlaagde plafonds, vloerbedekking en meubels. Dit bevordert de droogtijd van het pand en de inboedel.

Het kan nodig zijn waardevolle interieuronderdelen die onder de bescherming van het monument vallen zoals lambriseringen, wandbespanningen, parketvloeren, binnenkozijnen en binnenluiken, te demonteren. Maak voor en tijdens het demonteren foto’s (overzicht en details) van de betreffende interieuronderdelen. Breng indien nodig een codering aan (bij voorkeur op de achterzijde) zodat de onderdelen op dezelfde wijze teruggeplaatst kunnen worden. Betrek een deskundige specialist / restaurator bij de demontage en bij voorkeur ook bij de terugplaatsing van de onderdelen.

Stel historische losse interieuronderdelen veilig op een droge en goed geventileerde plek. Laat ze bij voorkeur drogen door natuurlijke ventilatie. Ondersteun de onderdelen adequaat om kromtrekken te voorkomen. Gooi ze niet weg, ook niet als ze schade hebben opgelopen. Vraag bij twijfel of iets historisch waardevol is de afdeling erfgoed van uw gemeente of raadpleeg een specialist.

Documenteren

Maak, zodra het veilig is, een eerste rondgang langs alle getroffen plekken. Registreer de staat van collecties en het gebouw door foto’s of video-opnames te maken. Breng de omgeving of de toestand rondom objecten, het gebouw en de schade goed in beeld. Maak toelichtende teksten bij dit beeldmateriaal. Inventariseer losse voorwerpen en decoratieve elementen, zodat altijd bekend is waartoe deze behoren.

Tegendruk

Verwijder water uit kelders en andere ruimtes door middel van pompen, een waterstofzuiger of door dweilen. Zo mogelijk zonder dat dit schade toe brengt aan bijvoorbeeld de vloer of de fundering. Houd bij het leegpompen van ruimtes zoals kelders, souterrains en woonkamers rekening met tegendruk van water in naastgelegen ruimtes. Laat het water gelijkmatig dalen om ongelijke druk op muren te voorkomen.

Waterschadewiel

Het waterschadewiel biedt eigenaren en beheerders van (rijks)monumenten, museale en archiefcollecties acties en tips voor het handelen na wateroverlast.

Heeft u vragen over te nemen acties en maatregelen voor historische gebouwen en collecties, stuur dan een mail naar Renate van Leijen, specialist Veilig erfgoed r.van.leijen@cultureelerfgoed.nl.