Van Volkswagenbus tot burgemeester - Echt Rotterdams Erfgoed in Museum Rotterdam
De museumstukken van Museum Rotterdam zijn dagelijks actief in de stad, eentje draagt zelfs een ambtsketen. Echt Rotterdams Erfgoed heet deze ‘actieve collectie’, die Rotterdammers zelf samenstellen. De ontwikkeling van Rotterdamse gemeenschappen en Rotterdamse activiteiten staat er centraal. Het museum zet deze manier van verzamelen en presenteren steeds meer in om sociaal-maatschappelijke impact te maken.
Wat is Echt Rotterdams Erfgoed?
De Volkswagenbus van de Bulgaarse Rotterdammer Kamen is nummer 0001 van de collectie Echt Rotterdams Erfgoed. Burgemeester Aboutaleb is nummer 0003. De bus rijdt nu rond in Bulgarije en ook de burgemeester heeft uiteraard geen vaste plaats in het museum. Wel hebben deze en de andere ruim 70 ‘museumstukken’ een plaatsje op de website van Museum Rotterdam.
"Rotterdam is een stad waarin veel gebeurt en waarin continu nieuwe verhalen en nieuw erfgoed ontstaan. Verhalen die representatief zijn voor wat er in de stad gebeurt en verhalen die andere mensen in beweging krijgen, leggen we vast in deze actieve collectie", legt programmaleider Nicole van Dijk uit. De collectie die sinds het najaar van 2016 continu wordt aangevuld bestaat uit drie deelcollecties: Rotterdammers die zich actief inzetten voor een betere stad, lokale erfgoedtradities en Rotterdamse artistieke culturele activiteiten.
Waarom startte Museum Rotterdam deze collectie?
"Inwoners van een stad weten zelf als geen ander wat er belangrijk is in hun buurt", zegt Van Dijk. "Wij hebben hen dan ook hard nodig om het DNA van de stad te ontrafelen. We luisteren naar hun verhalen, vragen hen mee te denken over projecten en bekijken hun ideeën. Doordat we bewoners op deze manier betrekken en hun feedback serieus nemen, kunnen we duurzaam samenwerken met verschillende (groepen) Rotterdammers.
Hoe gaat Echt Rotterdams Erfgoed te werk?
Een speciaal daarvoor ingerichte Raad van rond de dertien Rotterdammers besluit op basis van verschillende criteria wat er wel en niet in deze bijzondere collectie wordt opgenomen. "Er worden voortdurend nieuwe onderwerpen aangedragen", zegt Van Dijk. "Online, maar ook tijdens de verschillende bijeenkomsten die we organiseren."
Volwaardig samenwerken vereist veel inzet van museummedewerkers, zegt Van Dijk: "We hanteren de museale professionaliteitscriteria, maar moeten wel afwijken van de gangbare processen rondom het samenstellen en presenteren van een collectie. We organiseren bijvoorbeeld Verhalencafé’s, waarin betrokkenen uit de collectie over hun activiteit vertellen. We experimenteren continu om als museum zo inclusief mogelijk te zijn, om ook mensen te bereiken die geen tijd of geld hebben om naar ons toe te komen. Dat is een proces van vallen en opstaan."
Die inzet levert tegelijkertijd veel mooie dingen op, zegt Van Dijk. "Dankzij deze collectie en de activiteiten eromheen ontstaan er mooie verbindingen. Collectielid Marja van Katendrecht helpt bij eenzaamheidsbestrijding en deed in haar radioshow een oproep voor de Broodvader, die boterhammen maakt voor kinderen die zonder eten naar school gaan. Die kon dankzij die oproep een elektrisch voertuig aanschaffen waardoor hij nog meer kan helpen. Zo ontstaat er dus ook weer nieuw (im)materieel erfgoed."
Echt Rotterdams Erfgoed geeft Rotterdammers een stem en laat hen bepalen wat hún erfgoed is
Waarom past Echt Rotterdams Erfgoed bij het Verdrag van Faro?
Het Verdrag van Faro benadrukt dat erfgoedgemeenschappen zelf moeten kunnen aangeven wat ze belangrijk vinden en willen doorgeven. Dat gebeurt in Rotterdam. Echt Rotterdams Erfgoed geeft Rotterdammers een stem en laat hen bepalen wat hún erfgoed is; wat er volgens hen in het museum thuishoort. Het museum staat daarbij open voor nieuwe vormen van erfgoed en erkent de verbindende waarde daarvan.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Faro
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ziet projecten en initiatieven als Echt Rotterdams Erfgoed als voorbeeld van de Faro-werkwijze. Het Verdrag van Faro stelt niet het erfgoed maar de mens centraal en draagt als titel 'de waarde van erfgoed voor de samenleving'. De RCE is van mening dat participatie en initiatieven uit de samenleving een vanzelfsprekend onderdeel van de erfgoedpraktijk moeten zijn.