Rederij Lampedusa - andere kijk op vluchtelingen en migratie

De beelden van vluchtelingen die op zee hun leven wagen in afgeladen, gammele boten zijn ons allemaal bekend. Met twee van deze boten, afkomstig van het Italiaanse eiland Lampedusa, verzorgen voormalige vluchtelingen nu rondvaarten. Hun Rederij Lampedusa is de leukste en meest sympathieke van Amsterdam, aldus oprichter Teun Castelein. "Wij laten zien wat de potentie en de impact van migratie is."

De crew van  Rederij Lampedusa
Beeld: ©Rederij Lampedusa / Carlijn Jacobs
De crew van Rederij Lampedusa

Migratiestad Amsterdam

"Amsterdam is een migratiestad waar al eeuwenlang mensen naartoe komen. Mensen die een betere toekomst of gewoon weer een toekomst willen hebben. Onze helden, Anne Frank, Spinoza, Vondel, dat zijn allemaal migranten of kinderen van migranten", vertelt Castelein. Als hun verhalen worden verteld door vluchtelingen die hier niet altijd even welkom zijn, geeft dat een andere kijk op migratie en op wat het betekent om te vluchten, is zijn gedachte. "Dan worden de vertellers opeens ook een soort helden."

Casteleins oorspronkelijke plan was tijdens SAIL Amsterdam in 2015 een vluchtelingenboot te laten meevaren. "Het leek me een mooi contrast als er tussen al die pronkschepen ook een vluchtelingenboot mee zou doen", vertelt hij. Toen hij dit idee voorlegde aan vluchtelingen die hij kende, waren die niet enthousiast. Ze zagen het niet zitten om te figureren als representanten van de toen zeer urgente vluchtelingenproblematiek. Dat zette Castelein aan het denken over het statement dat hij had willen maken.

Anders kijken naar vluchtelingen

Tijdens zijn gesprekken met vluchtelingen merkte Castelein dat hij een vrij eenzijdige, westerse kijk op vluchtelingen had, waarin die vooral zielig waren. Van hen kreeg hij juist te horen dat zij zichzelf helemaal niet zielig vinden: zij hebben het lef gehad een nieuw leven te beginnen. Die gesprekken waren de start van het proces waarin Rederij Lampedusa werd geboren. Met een aantal vluchtelingen en twee boten die hij met veel moeite vanuit Lampedusa naar Nederland had weten te krijgen, startte Castelein de rederij. Dat ging zeker niet vanzelf, maar het lukte. Na zo'n vier jaar hard werken, voldeden de boten en de crew aan alle eisen. Rederij Lampedusa is nu al enige tijd een volwaardig bedrijf.

"Mensen die een betere, veiligere of gewoon weer een toekomst willen hebben"

"Als de rederij zich verder ontwikkelt en echt onderdeel wordt van het DNA van de stad, wat ik hoop, dan is het gewoon een van mijn beste projecten", zegt Castelein. "We zijn een rederij met smoel. De crew is kleurrijk. Dat hoort gewoon bij de stad Amsterdam." Hoewel de rederij nu misschien nog een vreemde eend in de bijt is, zou hij het liefst zien dat het bedrijf zich ontwikkelt tot een begrip dat bij Amsterdam hoort, net als het Anne Frank Huis of het Vondelpark. Het verhaal van Amsterdam als migratiestad is daar dan onderdeel van.

Migratie als positieve factor

"Zonder migratie zou Amsterdam gewoon nog steeds een saai moerasdorp zijn geweest. Dat is iets wat we vergeten. Als internationale hotspot is het zo'n fijne stad, omdat het allerlei culturen samenbrengt. Je voelt dat deze stad al eeuwenlang beïnvloed wordt door verschillende culturen. Dat is wat Amsterdam een aantrekkelijke stad maakt", vat Castelein zijn visie op Amsterdam als migratiestad samen. Daarom wil hij aandacht voor migratie als positieve factor in het weefsel van Amsterdam, iets waar de stad waarschijnlijk niet zonder kan. Rederij Lampedusa is de bijdrage die hij samen met vluchtelingen levert aan dat positieve beeld.

Waarom past Rederij Lampedusa bij het Verdrag van Faro?

Rederij Lampedusa is een sociale onderneming die het migratieverleden van Amsterdam koppelt aan het actuele migratievraagstuk van vluchtelingen die Europa proberen te bereiken. Bij de rederij werken zo'n tien mensen die hun geboortegrond zijn ontvlucht voor een nieuwe toekomst in Nederland. Met twee echte migrantenboten die vanuit Lampedusa hierheen zijn gebracht, verzorgen zij nu rondvaarten door de grachten van Amsterdam. Daarbij vertelt de crew aan de passagiers verhalen over de migranten die de stad Amsterdam eeuwenlang hebben gevormd en nog steeds vormen. De persoonlijke geschiedenissen van de crewleden zijn daarvan een voorbeeld. Tegelijkertijd roepen hun verhalen vragen op over wie op dit moment welkom is in Europa.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Faro

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) ziet projecten en initiatieven als Rederij Lampedusa als voorbeeld van de Faro-werkwijze. Het Verdrag van Faro stelt niet het erfgoed maar de mens centraal en draagt als titel 'de waarde van erfgoed voor de samenleving'. De RCE is van mening dat participatie en initiatieven uit de samenleving een vanzelfsprekend onderdeel van de erfgoedpraktijk moeten zijn.