Creatieve koppen gezocht om monumenten duurzaam te verwarmen
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is op zoek naar innovatieve en creatieve oplossingen om monumenten duurzaam te verwarmen. Daarmee hopen we dat ze minder CO2 uitstoten en zo bij te dagen aan het Klimaatakoord. Daarbij hebben we creativiteit nodig! Hiervoor maken we gebruik van een innovatiecompetitie: de SBIR (Small Business Innovation Research).
De SBIR
De SBIR is een competitie die creatief ondernemers uitdaagt samen nieuwe producten en/of diensten te ontwikkelen voor de aanpak van een maatschappelijk vraagstuk, met financiële ondersteuning van de Rijksoverheid. De competitie wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.
We zoeken naar die ondernemende, nieuwsgierige en frisse blik vanuit de creatieve en innovatieve sector in de ruimste zin van het woord, met gevoel voor esthetiek. Of je nu modeontwerper of industrieel ontwerper bent, technisch of juist digitaal ontwerpt, meubels maakt, (interieur)architect bent, werkt met natuurlijke materialen, als kunstenaar of als theaterbouwer, of je jezelf ziet als innovator: je bent welkom om een goede oplossing voor te leggen die voldoet aan de voorwaarden. Samenwerking tussen bedrijven en de creatieve/innovatieve industrie is een must.
De acht gekozen ideeën van de eerste fase, het haalbaarheidsonderzoek, zijn in september 2021 bekendgemaakt.
In juni 2022 zijn de vier projecten voor de tweede fase, de protoypefase, geselecteerd.
Inspiratievoorbeelden
Laat je inspireren door een aantal voorbeelden voor producten en diensten. Met producten bedoelen we iets tastbaars, een ontwerp, een dienst is bijvoorbeeld een proces of een werkwijze.
Monumenten verwarmen we doorgaans nog met hoge temperaturen (80 graden) en een gasgestookte ketel. Op dit moment zijn er wel alternatieve duurzamere bronnen, zoals een luchtwarmtepomp. Het nadeel is dat monumenten vervolgens door middel van lage temperatuur verwarmd moeten worden. Dit vraagt om aanpassing van radiatoren, volledige infrastructuur en om benodigde isolatie. Dit is vrij intensief en lastig uit te voeren zonder oude muren, vloeren en dergelijke aan te passen. We zijn op zoek naar innovatieve en creatieve mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan een plug and play systeem om de gasgestookte cv te vervangen, of lage temperatuur voor bijvoorbeeld stadsverwarming te verhogen naar 80 graden.
Oplossingen uit het verleden of uit de natuur kunnen ook bijdragen aan mogelijke low tech innovaties. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van raamluiken. Raamluiken kunnen bijdragen aan comfort en het terugdringen van de stookkosten. Als er luiken aanwezig zijn (binnen of buiten) worden die niet altijd gebruikt. Zouden binnenluiken bijvoorbeeld niet omgebouwd kunnen worden tot achterzetramen, of kan bijvoorbeeld domotica iets betekenen in het automatisch sluiten van luiken? Hiermee zijn bestaande kwaliteiten van het gebouw in te zetten om te verduurzamen. Andere voorbeelden voor inspiratie zijn de natuurlijke ventilatiemogelijkheden zoals de leibomen voor het voorhuis voor verkoeling, en de indeling (bijvoorbeeld de keuken op de koude kant, rekening houden met bezonning).
Een productbenadering kan ook door het verbeteren van al reeds bestaande producten, zodat deze ook toepasbaar zijn in monumenten. Een voorbeeld: huidige binnenvoorzetramen zijn niet altijd esthetische passende producten in een monument met hoogwaardig historisch interieur. Is er een creatieve oplossing te ontwikkelen om deze maatregel wel toe te passen of inpasbaar te maken of een ander toepasbaar idee te ontwikkelen met hetzelfde effect?
Er mag meer aandacht worden besteed aan de esthetiek van de mogelijkheden en de plaatsing passend bij monumenten. Een voorbeeld zou kunnen zijn een uitwerking op de vraag: hoe kun je isoleren zonder (monumentale) muren aan te raken? Zijn er andere interieuroplossingen passend bij de culturele waarden, gebruikmakend van of zelfs versterkend?
Eigenaren hebben vaak geen idee hoeveel CO2 het gebouw waar ze in wonen uitstoot, en wat het effect van maatregelen is op de reductie. Er is behoefte aan een simpele manier van inzage, op een toegankelijke manier, om die bewustwording te kweken. Denk aan een app of een rekentool om CO2-uitstoot per gebouw weer te geven. Of aan een serious game. De koppeling met het historische pand is in de oplossing wel een voorwaarde.
