Energielabelplicht voor monumenten

De energielabelplicht geldt voor alle beschermde monumenten. Er zijn echter uitzonderingen die gelden voor alle gebouwen op grond van artikel 6.28 van het Besluit bouwwerken leefomgeving
 

a. een gebouw of gedeelte daarvan, waarvoor geen energie wordt gebruikt om het binnenklimaat te regelen;

b. een gebouw of gedeelte daarvan, dat wordt gebruikt voor erediensten en religieuze activiteiten;

c. een industriefunctie;

d. een gebouw of gedeelte daarvan, dat ten hoogste twee jaar wordt gebruikt;

e. een gebouw of gedeelte daarvan, met een woonfunctie of logiesfunctie, dat minder dan vier maanden per jaar wordt gebruikt, en een verwacht energieverbruik heeft van minder dan 25% van het energieverbruik bij permanent gebruik;

f. een alleenstaand gebouw met een gebruiksoppervlakte van minder dan 50 m2; en

g. een gebouw of gedeelte daarvan, dat bij minnelijke overeenkomst als bedoeld in artikel 11.7, eerste lid, onder a, van de Omgevingswet wordt verkregen en voor de uitvoering van het werk waarmee die verkrijging verband houdt zal worden gesloopt.

Twijfelt u of uw monument een energielabel moet krijgen? Neem contact op met de Helpdesk Energielabel of raadpleeg de richtlijnen via Europese Richtlijn energieprestatie van gebouwen EPBD IV | RVO.nl.
 

Deze wijziging komt voort uit de Europese richtlijn EPBD IV (Energy Performance of Buildings Directive), de Europese wet die wil zorgen dat gebouwen in Europa energiezuiniger worden. In de EPBD IV is de eerdere uitzonderingspositie die beschermde monumenten hadden bij de energielabelplicht vervallen. Meer lezen? Kijk op Europese Richtlijn energieprestatie van gebouwen EPBD IV | RVO.nl

Het is vanaf 29 mei 2026 verplicht om een energielabel te leveren bij de verkoop of verhuur van een gebouwd monument. 

Bij incidentele verhuur van een monument met woon- of logiesfunctie kan sprake zijn van een uitzondering. Zie antwoord op vraag "Geldt de energielabelplicht voor alle typen monumenten?"

Nee, de energielabelplicht geldt niet voor bestaande huurovereenkomsten, maar vanaf 29 mei 2026 wel bij verlenging van een huurovereenkomst of het sluiten van nieuwe huurovereenkomsten.

Als huurder van een monument hoeft u niets te doen. Wijzigt uw situatie, bijvoorbeeld bij de overgang van een tijdelijk huurcontract naar een vast contract, of als er sprake is van verlenging van uw huurovereenkomst of een andere verhuurvorm, dan kan het zijn dat u een nieuw huurcontract krijgt. Dan heeft u recht op een afschrift van het energielabel.

Het woningwaarderingsstelsel bepaalt volgens een puntenstelsel wat de maximale huurprijs van een woning mag zijn. Een deel van het totale puntenaantal wordt bepaald door de energieprestatie van de woonruimte. Een hoog energielabel levert punten op en mag doorberekend worden in de huurprijs. Op grond van het Beleidsboek van de Huurcommissie worden er voor beschermde monumenten geen negatieve punten toegekend in het geval van een lager energielabel. Indien een geldig energielabel ontbreekt, of als de geldigheidsduur van het energielabel is verstreken, dan bepaalt het bouwjaar van de woning het aantal punten dat wordt toegekend.

Controleer eerst of uw monument al een geldig energielabel heeft, op EP-Online. Als dit niet zo is, kunt u een energielabel aanvragen bij een energieprestatieadviseur (EP-adviseur). Kijk voor meer informatie over energielabels voor woningen op Rijksoverheid.nl en voor energielabels voor utiliteitsbouw op Rijksoverheid.nl | Utiliteitsbouw.

Ja, dat kan. Als u eigenaar bent van een monument hoeft u niet te wachten met het aanvragen van een energielabel tot 29 mei 2026. Voor circa 30% van de monumenten is dan ook al een energielabel afgegeven. Een energielabel kan u waardevolle informatie geven over de energieprestatie van uw monument. Ook kan het zijn dat u een energielabel moet aanleveren bij een subsidieaanvraag. Een energielabel blijft 10 jaar geldig.

Monumenten krijgen een energielabel, zodat er duidelijkheid ontstaat over de energieprestaties van deze gebouwen. Er is hiervoor geen apart energielabel voor monumenten. Ter voorbereiding op deze nieuwe verplichting is onderzocht of de huidige energielabelsystematiek van de NTA8800 geschikt is om te gebruiken voor monumenten. De conclusie is dat dit zo is.  De energieprestatie is een maat voor de energetische kwaliteit van een gebouw onder standaardcondities.  Hierdoor blijven gebouwen objectief vergelijkbaar. Dit betekent wel dat er verschillen kunnen zijn tussen het berekende en het daadwerkelijke energiegebruik.

Lees het onderzoek Beoordeling geschiktheid energielabelsystematiek bij monumenten

Let op: bij een energielabel worden standaard aanbevelingen voor verduurzamingsmaatregelen geleverd. Deze aanbevelingen zijn nog niet afgestemd op de categorie monumenten. Niet alle verduurzamingsmaatregelen zijn bij monumenten zomaar mogelijk.

In het (concept)besluit voor de wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) is een eis opgenomen over de minimum energieprestatie-eisen voor huurwoningen. Op basis van deze eis moeten huurwoningen vanaf 2029 minimaal voldoen aan energielabel D. Beschermde monumenten vallen echter buiten deze verplichting, zie ook paragraaf 2.3.1. van de Nota van toelichting bij de regeling. 

Een energieprestatieadviseur (EP-adviseur) hoeft bij het opstellen en registreren van een energielabel geen specifieke kennis over monumenten te hebben. Wilt u op basis van uw energielabel vervolgstappen ondernemen om uw monument (verder) te verduurzamen? Dan is het raadzaam om op zoek te gaan naar een gespecialiseerde DuMo (Duurzame Monumenten)-adviseur die u met advies op maat verder op weg kan helpen.

Voor kantoorgebouwen is energielabel C het minimaal verplichte niveau. Deze verplichting staat in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). In lijn met de Kamerbrief van 14 juli 2025 zullen er geen verplichtingen gaan gelden voor kantoren gevestigd in beschermde monumenten.

De uitzondering voor gebouwen die (deels) worden gebruikt voor erediensten en religieuze activiteiten blijft geldig, ook als het gaat om beschermde monumenten. Indien er sprake is van niet-religieus gebruik in deze monumenten, dan is het leveren van een energielabel vanaf 29 mei 2026 verplicht bij verkoop, verhuur of verlenging van huurovereenkomsten.

Twijfelt u of uw monument een energielabel moet krijgen? Neem contact op met de Helpdesk Energielabel of raadpleeg de richtlijnen via Europese Richtlijn energieprestatie van gebouwen EPBD IV | RVO.nl.

Voor informatie over rijksmonumenten kunt u terecht bij het Rijksmonumentenregister van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Informatie over gemeentelijke en provinciale monumenten is te vinden op monumenten.nl.

Let op: er kunnen geen rechten worden ontleend aan de lijst met gemeentelijke monumenten op monumenten.nl. Het is raadzaam om bij twijfel contact te zoeken met de gemeente.

Heeft uw monument na 29 mei 2026 bij verkoop, verhuur of verlenging van huurovereenkomsten geen energielabel, terwijl dit wel verplicht is? Dan riskeert u een boete of een last onder dwangsom. 

Heeft u een andere vraag die specifiek betrekking heeft op monumenten en energielabels? Neem dan contact op met onze Infodesk. Voor overige vragen kunt u terecht op Rijksoverheid.nl of direct contact opnemen met de Helpdesk Energielabel. 

Let op: de Helpdesk Energielabel behandelt geen vragen van woningcorporaties, makelaars en notarissen. Zij kunnen contact opnemen over het energielabel met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).