Kunst in de openbare ruimte en monumentale kunst

Dit soort kunstwerken is vaak in opdracht gemaakt voor een specifieke plek en heeft een relatie met een gebouw of omgeving. Denk aan beeldhouwwerken, omgevingskunst, land-art, installaties en wandkunst zoals muurschilderingen, mozaïeken, reliëfs en sgraffito’s. Het kan zowel oud als modern zijn.

Kwetsbaar erfgoed

Kunst in de openbare ruimte bevindt zich meestal buiten. Dat maakt het gevoelig voor weersomstandigheden, begroeiing, dieren en (al dan niet opzettelijk) menselijk handelen. En het staat soms ‘in niemandsland’, want de privatisering en verzelfstandiging van overheidsdiensten en nutsbedrijven in het verleden maakten het eigenaarschap van de kunstwerken, en de bijbehorende verantwoordelijkheden, vaak onduidelijker.
Deze factoren kunnen leiden tot verlies van betekenis, waardering en beleving van deze vorm van kunst. Het is kwetsbaar erfgoed. 

Het project Kunst in de openbare ruimte

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zet zich in voor deze kunstwerken middels het project Kunst in de openbare ruimte. Dit project richt zich zowel op de waardering als op verbetering van beheer en behoud van dit erfgoed. De focus ligt op:

• Optimaliseren behoud en beheer
  Een planmatige aanpak, regelmatig monitoren, goed collectiemanagement en documentatie, en inzet van de juiste expertise kunnen problemen voorkomen of beperken. Begin 2021 is daarom het Stappenplan kunst in de openbare ruimte. Een handleiding voor behoud en beheer gepubliceerd.

• Netwerk en kennisdeling
  Met kennis en expertise kunnen we de waardering voor en het beheer en behoud van kunst in de openbare ruimte verbeteren. De RCE wil de kennis toegankelijk maken en delen met een actief netwerk van professionals. Onderdeel daarvan is het organiseren van (online) bijeenkomsten en de LinkedIn groep Kunst in de openbare ruimte. 
  De RCE onderzoekt ook hoe, en door wie, belangrijke praktijkproblemen (aangedragen door het netwerk) kunnen worden opgelost.

• Overzicht en database
  Er is in Nederland geen totaaloverzicht van kunst in de openbare ruimte. We weten dus niet precies hoeveel kunstwerken er zijn, wat de cultuurhistorische waarde daarvan is en in welke conditie het zich bevindt. In de database www.collectienederland.nl is een deelcollectie Kunst in de openbare ruimte en monumentale kunst opgenomen. Hierin staan de data van de voormalige database helpwandkunstopsporen.nl. Deze deelcollectie zal worden uitgebreid met kunst in de openbare ruimte uit alle periodes.

• Waardering en publiek
  Kunst in de openbare ruimte is van iedereen. De waardering en het begrip voor deze vorm van erfgoed kan stijgen door publiek te informeren over onderhoud en restauratie, en te betrekken middels creatief beheer of andere participatieprojecten. Ervaringen met publieksparticipatie kunnen gedeeld via het netwerk. RCE wil dit stimuleren. Vanuit het project Kunst in de openbare ruimte zal ook aansluiting gezocht worden bij Faro. 

Wilt u op de hoogte blijven van actualiteiten en bijeenkomsten? Meld u dan aan voor de mailinglijst Kunst in de openbare ruimte.