Opifexkerk Leidschendam-Voorburg rijksmonument

Op voorstel van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wijst de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap op 12 april 2019 de kerk Sint-Joseph Opifex in Leidschendam-Voorburg aan als rijksmonument.

Toonbeeld van de wederopbouw

De kerk aan de Burgemeester Sweenslaan dateert uit 1962 en is een essentieel toonbeeld van de cultuurhistorische ontwikkelingen van de wederopbouwperiode in Nederland. De aanwijzing tot rijksmonument is onderdeel van het Aanwijzingsprogramma Wederopbouw 1940-1965.

Wethouder Cultureel Erfgoed Astrid van Eekelen:

De Opifexkerk is een prachtig voorbeeld van een kerkgebouw uit de Wederopbouwperiode. De kerk stond een tijdje leeg, maar gelukkig is deze uiteindelijk toch weer in gebruik genomen als kerk. Hier zijn we blij mee, want dit gebeurt steeds minder. Ik ben trots dat de Rijksdienst de kerk net zo bijzonder vindt als de gemeente Leidschendam-Voorburg en de kerk heeft aangewezen als rijksmonument. Zo behouden we samen ons cultuurhistorisch verleden.

Architect is H.C. van der Leur (1898-1994). Hij ontwierp behalve de kerk, ook de klokkentoren, de pastorie en de kosterswoning. De architect gebruikte in zijn ontwerp elementaire vormen als de cilinder (voor de kerkruimte) en rechthoeken (voor de woonvleugel en voor de verbindingsgang tussen woonvleugel en kerkruimte).

Exterieur van de Sint-Jozef Opifexkerk met in het midden de ronde glas-in-loodgevel en links de klokkentoren

Wijkgedachte

De kerk domineert de wijk De Heuvel in Leidschendam. Deze wijk maakte deel uit van een groot woningbouwproject dat verschillende wijken omvatte. Prof. ir. W. de Bruyn was verantwoordelijk voor het plan van circa 250 hectare. De toekomstige bewoners konden het uitgangspunt bepalen: wonen aan een straat in een natuurlijke omgeving.

In 1959 werd met De Heuvel een begin gemaakt. De open ruimte tussen de flatgebouwen heeft het karakter van een hof. Er zijn boomgroepen, gazons, paden, perken en waterpartijen. Deze opzet komt voort uit de ‘wijkgedachte’, die vooral in de jaren na de Tweede Wereldoorlog in ons land werd toepast. Het samenbrengen van mensen in een nieuwe woonwijk door het geconcentreerd bouwen van winkelcentra, de aanleg van waterpartijen, groenvoorzieningen en sportterreinen, het stichten van onderwijsgebouwen en bevordering van kerkenbouw voor verschillende gezindten, was in de periode van de wederopbouw een van de voornaamste maatschappelijke doelstellingen.

Rijkere bouwmaterialen

Het exterieur van de kerk is nagenoeg onveranderd gebleven. Er is niets bijgebouwd of afgebroken. In het interieur zijn de banken en doopvont verwijderd.

De vloer van de doopkapel is belegd met een marmermozaïek. De koepel is met glas-in-lood uitgevoerd. De kerk dateert uit de late wederopbouwperiode. Aan de rijkere bouwmaterialen in de Sint-Joseph Opifex is te zien dat de schaarste aan bouwmaterialen van de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog voorbij was.

Bestemming

Nadat de kerk in 2007 aan de rooms-katholieke eredienst werd onttrokken, fungeerde het gebouw als cultureel centrum. Daarna volgde een korte periode van leegstand totdat de Koptisch-orthodoxe Kerk in 2018 de Sint Joseph Opifexkerk kocht en in hernieuwd religieus gebruik nam.