Een fotokunstwerk van Joke Robaard uit 1979 is onderdeel van een serie van 12 maanden. Een jaar lang fotografeerde zij elke dag haar outfit. Het hele jaar door, op dezelfde plek. Zonder sociale media, zonder dat direct honderden volgers het zagen, maar als artistiek onderzoek. Een heel andere insteek dan wat we tegenwoordig zien, deze anti-mode-serie.
Joke Robaard, Kledingregistratie Oktober, 1979, BK72071
Nu vs toen
Het outfit-of-the-day concept is iets dat we op het moment veel zien op sociale media. Even aan je volgers laten zien wat je die dag draagt, van welk merk het is of waar je het kan kopen. Ondanks dat we vandaag de dag overeenkomsten zien in foto’s en video’s op social media zit er een groot verschil in de insteek van de outfit-of-the-day foto’s van Joke Robaard. ik wilde eigenlijk een anti-mode-serie maken, dit in tegenstelling tot jonge mensen nu die door foto’s te delen op sociale media een stijl naar voren willen halen, en daarmee de tijdschriften vervangen. Ze zijn hun eigen editor. Dat was bij mijn serie niet het geval
Gesterkt door filosofieën als the Fashion System van Roland Barthes, dat de wisselwerking tussen taal en kleding op een bijna detectiveachtige manier probeert te ontleden, ging ze aan de slag met haar eigen representatie.;
Oeuvre Joke Robaard
In haar werk bestudeert Joke Robaard vaak kledinggedrag en legt relaties en verbindingen tussen mensen op basis van hun uitingen. Robaard doet onderzoek naar de wijze waarop kleding werkt in de representatie van mensen en hoe ze functioneren in groepen en netwerken. In 1977 studeerde ze af aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem (Nu ArtEZ). Sindsdien bouwt ze aan een omvangrijk beeldarchief, dat in 2018 resulteerde in het boek Archive Species, Bodies, Habits, Practices, waarin ze uitingen van mensen inventariseert en strategieën van ‘gerepresenteerde mensachtigheid’ bevraagt.
Aantekeningen bij 'Inleiding over kleding en kledinggedrag' K80277
1979
Dit specifieke werk is bijzonder omdat de kunstenares zichzelf als model nam, iets wat we verder niet zien in haar werk en waarvan ze zelf aangeeft dat ze er niet meer voor zou kiezen. Het staat ver weg staat van wat ze later is gaan doen, waarbij juist het gedrag van de ander en haar observatie daarvan, belangrijk is. Maar als beginnend kunstenaar was toch fijn om zo elke dag een model klaar te hebben staan. Ik maakte de foto’s in die tijd vanuit een nieuwsgierigheid naar de manier waarop ik, per dag, kleding koos, kleuren koos. Daarnaast maakte ik daar notities van. Op welk moment zet je je kraag op, schuif je je mouw op, trek je een ceintuur strak? Ik droeg soms lange periodes witte kleding om te zien hoe anderen daarop reageerden. Maar ook om te ervaren en te beschrijven wat die lichte kleding voor uitwerking op mijzelf had.
Ze beschrijft bijvoorbeeld hoe kleur op twee manieren werkt. Je straalt iets uit dat uitwerking heeft op anderen, of het beïnvloedt je innerlijk. Wit geeft haar volgens de aantekeningen het gevoel in een staat van onaantastbaarheid te zijn. Rood daarentegen hangt samen met iets per se willen; een bui van voortvarendheid, optimisme en felheid. Elke kleur heeft zijn eigen eigenschappen en dus ook de kracht om de drager iets mee te geven. Dit jaar van reflectie was echter nog maar het begin van haar jarenlange onderzoek dat de rode draad is in haar oeuvre.
Aantekeningen bij 'Inleiding over kleding en kledinggedrag' K80277
Goed tijdsbeeld
De serie met foto’s geeft een goed tijdsbeeld en brengt ons weer even helemaal terug in de seventies. Daartegenover is het ook heel erg interessant hoe kort het lijntje naar het nu is. Het fenomeen outfit-of-the-day, zij het op sociale media met een andere insteek dan Robaard destijds deed, laat zien wel zien hoe kleding en identiteit altijd met elkaar verbonden zijn. Een boeiend werk met een enerzijds zo duidelijke tijdsgeest, en anderzijds zo ontzettend tijdloos.
Deze blog is geschreven door Dorian Meijnen, conservator bij de RCE.