Zien verduurzamen doet verduurzamen - Special warmtepompen

Beeldtekst: Zien verduurzamen, doet verduurzamen.

Voice-over "Ook monumenten zullen moeten verduurzamen. Dit is niet alleen nodig vanwege het klimaat. Voor het behoud van monumenten is het evenzeer van belang dat zij in de toekomst goed gebruikt kunnen worden. Zoals bijvoorbeeld hier in het historisch centrum van onze hoofdstad. In dit pand aan de Amsterdamse gracht wordt het plaatsen van een warmtepomp overwogen."

Er worden beelden van de Amsterdamse grachten getoond. Dirk Stolp en Oda van den Ende staan voor een monumentaal pand aan de gracht. Dirk is de eigenaar van het pand, Oda is de projectleider van 'Duurzaamheid Groene Grachten'.

Dirk: "Dit is het pand van de timmerman. De gevel is uit 1879. Hij is ontworpen door Isaac Gosschalk, die ook de Westergasfabriek heeft ontworpen voor een timmermansbedrijf die hiermee lieten zien wat ze allemaal konden."

Beeldtekst: Fase 1: De plannen.

Dirk en Oda hangen met hun hoofd uit twee kleien ramen aan de gevelkant van het grachtenpand.

Dirk: "Dit gaan we nu verduurzamen, zodat het nog voor heel lange tijd bewaard kan blijven. Met vacuumglas en een warmtepomp, zonnepanelen, dus er valt genoeg te doen."

Dirk en Oda staan een het raamkozijn binnenin het pand.

Oda: "We zijn hier bij het vacuümglas gedeelte. De hele voorzijde van het huis op de begane grond, eerste en tweede, krijgt vacuumglas. Beneden komt een achterzetraam met vacuumglas. En op de eerste en de tweede wordt huidig glas vervangen door vacuüm."

Dirk: "Waarom mag het niet dikker dan zes millimeter, Oda?"

Oda: "Omdat het aanzicht van de buitenkant hetzelfde moet blijven en aan de binnenzijde zou anders de schaduwwerking aangetast worden." 

Dirk: "Dus de schaduwwerking van het kozijn?" 

Oda: "De schaduwwerking van het kozijn."

Voice-over: "Naast isolatie staan ook duurzame installatietechnieken op de planning. Om te bepalen hoeveel zonnepanelen geplaatst zullen worden, wordt de toekomstige elektriciteitsbehoefte ingeschat."

Dirk en Oda staan samen op het dak van het pand.

Oda: "We hebben samen met de installateur berekend dat er zeven panelen in totaal kunnen komen die ook de warmtepomp zouden moeten kunnen voorzien van elektriciteit. Aangezien er vanaf de straatkant niks in het zicht mag liggen, zijn we genoodzaakt om alles naar de achterkant te plaatsen."

Dirk en Oda staan in een kleine zolderruimte van het pand, naast de CV-ketel.

Dirk: "Nou, hier zit nog een CV-ketel die we gaan vervangen door een warmtepomp en een boiler, zodat het hele voorhuis voorzien is van warmte. Want daar zitten al vloerverwarmingspanelen in."

Voice-over: "Op advies van de DuMo-adviseur wordt een warmtepomp gekozen nadat de effecten van de isolatie en de nieuwe warmtevraag meetbaar zijn. Zo kan de grootte van de warmtepomp precies daarop afgestemd worden."

Er worden beelden getoond van een ander grachtenpand in Amsterdam. Het pand wordt gerenoveerd en de gevel is daarom volledig verborgen achter hoge steigers.

Voice-over: "Voorlopig blijven we in Amsterdam. In dit hostel wordt een warmtepomp met meerdere buitenunits geplaatst op een plek met een hoge bevolkingsdichtheid."

Debbie van Gerven, de co ördinator beheer en onderhoud van hostel Stayokay, staat op de steigers.

Debbie: "Dit pand is gebouwd in de zeventiende eeuw, 1730 ongeveer. En sinds 1936 is hier een jeugdherberg gevestigd. En dat is nog steeds zo. We zijn dit pand volledig aan het verduurzamen. Buitenkant is monumentaal, binnenkant niet. Dat is het voordeel geweest dat wij behoorlijk wat duurzame ingrepen konden uitvoeren."

Beeldtekst: Fase 2: De verbouwing.

Debbie staat op het dak, in een grote kast.

Debbie: "We staan hier in de kast waar straks de buitenunits van de warmtepompen komen te staan. Dat was een eis vanuit de welstandscommissie en de monumentencomissie dat het uit het zicht geplaatst moest worden op het dak. Tevens is deze kast geïsoleerd zodat er wat geluidsreductie plaatsvindt."

Debbie loopt door de woning. Onderweg begroet ze een tweetal bouwvakkers.

Debbie staat in een smalle ruimte tussen de boilervaten.

Debbie: "Hier staan de twee binnenunits en wat platenwisselaars opgesteld die straks het warme water verdelen over zowel verwarming als warm water. Dit zijn de boilervaten die straks het warme water opslaan van de warmtepomp. Dus de uitdaging was natuurlijk, de buitenunit staat helemaal op het dak, de binnenunit staat in de kelder."

Er klinkt vrolijke muziek.

Debbie: "We hebben meer dan vijftig tappunten, waaronder 39 douches, dus deze opstelling hebben we echt compleet voor het hostel nodig om onze warmwaterkwaliteit te waarborgen."

Voice-over: "De uitdaging om vijftig tappunten aan te sluiten aan de warmtepomp ligt in het wegwerken van alle leidingen tussen het dak en de kelder. Dit gebouw heeft van binnen geen monumentale waarde en daarom kan het grote aantal leidingen zonder probleem worden ingebouwd."

Er worden beelden getoond van leidingen die binnen door het gebouw lopen.

Voice-over: "Van Amsterdam naar Leiden. In deze boerderij werden elf woningen gerealiseerd. We zoomen in op de voordelen van het implementeren van warmtepompen voor meerdere woningen tegelijkertijd."

Er worden beelden getoond van de woningen in Leiden. Gijs Hoen, de projectleider van Stadsherstel Amsterdam, staat tussen de woningen in.

Gijs: "We staan hier in Leiden bij de Engelbertha Hoeve, een voormalig boerderij uit de 18e eeuw, mogelijk zelfs 17e eeuw. Waar in de jaren tachtig van de vorige eeuw een restaurant was gemaakt."

Beeldtekst: Fase 3: Het resultaat.

Er wordt een foto getoond van de voormalige hooiberging. Vervolgens staat Gijs in de vernieuwde ruimte naast het verwarmingssysteem van de woningen.

Gijs: "We staan hier in de voormalige hooiberging die gedeeltelijk is verbouwd tot de technische ruimte, waar op dit moment vier luchtwarmtepompen staan die het hele complex kunnen verwarmen. Hier staan vlak naast de buitenunits ook de binnenunits van het verwarmingssysteem. Het is bijzonder dat dit collectief zo wordt opgewarmd. Dat vanuit hier alle warmte voor de elf woningen vandaan komt."

Gijs staat aan de buitenkant van de hooiberging. Hij laat de openingen zien tussen de planken aan de buitenkant van het gebouw, die dienen als luchttoevoer.

Gijs: "Aan de buitenkant van de hooiopslag is te zien dat we boven en onder de openingen hebben gemaakt voor de luchttoevoer van de warmtepompen. Dat was niet helemaal voldoende. Toen hebben we ook hiertussen nog openingen gemaakt, zodat daar ook meer lucht doorheen kan ventileren. Dat is in nauw overleg met Monumentenzorg gebeurd, omdat zij natuurlijk het beeld aan de buitenkant wel zoveel mogelijk wilden behouden."

Gijs loopt de trap op en staat in een slaapkamer van één van de woningen. Hij staat naast grote luchtapparaten.

Gijs: "In iedere woning is zo’n apparaat geplaatst voor de warmteterugwinning op de ventilatielucht. En hier kun je duidelijk zien dat het een uitdaging is om te zorgen dat ook alle luchtkanalen die daar moeten worden aangesloten ergens worden weggewerkt."

Gijs staat op de begane grond van de woning en wijst naar het plafond.

Gijs: "Hier zijn in het plafond de ventilatiekanalen weggewerkt. Hier wordt dus continu verse lucht het gebouw ingeblazen. Die lucht die in de winter wordt voorverwarmd met de lucht die het gebouw uit wordt geblazen."

Er worden verschillende foto's getoond van het verduurzamingsproces van de woningen.

Voice-over: "Het voordeel van het verduurzamen van meerdere woningen tegelijkertijd is dat je het collectief gebruik van warmtepompen kan overwegen. Uitdaging is de geluidsoverlast van meerdere pompen. Ook hier is dat opgelost door ze in een afgescheiden ruimte te plaatsen om de hinder te beperken."

Beeldtekst: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Deze film is gemaakt in opdracht van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Copyright 2024.