Bodemdaling en droogte

De bodem in delen van Nederland zakt. Dit proces is al eeuwenlang bezig. Klimaatverandering zorgt ook hier voor nieuwe opgaven. Ons verleden kan helpen aan oplossingen voor het heden.

Landschap met turfstekende boeren in laagveen, Hendrik Schweickhardt, 1783. Het veen wordt onder het grondwaterpeil gestoken (rechts). Daardoor ontstonden grote veenplassen. Veel van deze plassen zijn drooggelegd in de negentiende eeuw. Wij kennen deze gebieden vandaag de dag als veenweides die zakken door oxidatie van het veen.

Veenweidelandschap

Het veenweidelandschap behoort binnen Europa tot de oudste en meest oorspronkelijke cultuurlandschappen. In Nederland is het relatief goed bewaard gebleven. Maar de veenweidegebieden staan onder druk door intensief gebruik door de land- en tuinbouw. Het permanent verlagen van het waterpeil zorgt voor bodemdaling en uitstoot van CO2 (veenoxidatie). Regenbuien en zeespiegelstijging vergroten het risico van wateroverlast. Meer informatie over de waarde van veenweidegebieden is te vinden bij het onderwerp Bodemdaling in veenweidelandschappen.

Het lokale riviertje de Drecht eindigt in het veenweidegebied ten oosten van de Loosdrechtsche Plassen

Droogte

De warme, droge zomers van 2018, 2019 en 2020 zorgden voor ongekend lage waterstanden door gebrek aan regen. Zoetwater werd schaars, de verzilting nam toe (afname kweldruk zoetwater), oogsten verdroogden en grachten stonden droog. Door klimaatverandering neemt het aantal extreem warme zomers toe. Ons erfgoed gaat hieronder lijden. Denk aan inklinkende kleilagen waardoor monumenten verzakken, schade aan waterbodems met archeologische resten en verdrogende bomen in historische parken en lanen.

Door klimaatverandering sterven op buitenplaatsen eeuwenoude bomen af, nemen schimmels in gebouwen toe en verdrogen zeldzame planten. In deze video van EenVandaag leggen eigenaren en experts uit wat zij hiervan merken en wat zij hieraan doen.

Rijksdienst biedt kennis en advies

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) helpt de tastbare historie te bewaren en begrijpen. We verzamelen kennis over bodemdaling, broeikasgassen en alternatieve teelten in veenweiden. Deze kennis brengen we in bij de discussies over de inrichting van de veenweidegebieden. Ook doen we onderzoek naar de lange termijn effecten van droogte en proberen hier vroegtijdig met kennis en advies op te reageren.