Advies na verlenen omgevingsvergunning

Wegwijzer advies Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

1. Gegeven advies (Wabo) gebruiken voor toezicht en handhaving

   1. Het gegeven advies in het kader van de Wabo is te gebruiken voor toezicht en handhaving. In het advies staat vaak extra informatie die gebruikt kan worden als tekst en uitleg. Denk aan informatie over de monumentale waarde of motivering van de gevolgen van de ingreep. In de omgevingsvergunning staat hoe de gemeente het advies heeft meegewogen en vertaald in eventuele voorschriften.

   2. Waar staat het gegeven advies?

      Het advies is onderdeel van het gemeentelijk dossier van de omgevingsvergunning voor een rijksmonument. Het advies is opgenomen als los document, als bijlage bij de omgevingsvergunning of is (gedeeltelijk) opgenomen in de omgevingsvergunning. Een kopie van het verzonden advies kan worden opgevraagd bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

2. Rijksdienst informeren tijdens uitvoering

   1. Informeren kan:

      • over de start van de werkzaamheden;
      • met bouwverslagen gedurende de uitvoering;
      • over de oplevering.

      De Rijksdienst informeren tijdens de uitvoering is niet verplicht. Als de Rijksdienst op de hoogte is en actuele informatie heeft, kan de Rijksdienst adequater reageren op een adviesverzoek. Ook heeft de Rijksdienst op deze manier de gelegenheid haar belangstelling kenbaar te maken voor een bezoek op locatie tijdens of na de oplevering.

   2. Informeren via het Omgevingsloket online

      Stuur stukken, zoals bouwverslagen en revisietekeningen/aangepaste omgevingsvergunning, bij voorkeur via het Omgevingsloket online (Olo).

   3. Infomeren per mail of post

      Wordt er geen gebruik gemaakt van het Olo? Stuur dan de stukken per mail aan omgevingsvergunning@cultureelerfgoed.nl of per post aan de Rijksdienst (Postbus 1600, 3800 BP Amersfoort) onder vermelding van toezicht en handhaving op de uitvoering (ter informatie) en het rijksmonumentnummer.

3. Situaties waarin om advies gevraagd kan worden

   1. Een gemeente of omgevingsdienst kan de Rijksdienst op verschillende manieren betrekken:

      • begeleiding tijdens het bouwproces
      • advies over vondsten en voorschriften
      • advies over legalisering of handhaving

      Betrek de collega erfgoed binnen de gemeente (indien van toepassing) en overleg met de adviseur architectuurhistorie over de mogelijkheden.

   2. Begeleiding tijdens het bouwproces

      De Rijksdienst kan op één moment ondersteuning bieden of het hele bouwproces begeleiden. De Rijksdienst begeleidt in situaties waarin:

      • het gaat om een omgevingsvergunning voor een gebouwd of een groen rijksmonument;
      • een advies is uitgebracht over de aanvraag omgevingsvergunning (Wabo);
      • (een groot aantal) voorschriften is opgenomen in de omgevingsvergunning;
      • een rijksmonument met een bijzondere monumentale waarde;
      • het herstel omvangrijk is of een bijzondere expertise vraagt;
      • een provinciale restauratiesubsidie of een onderhoudssubsidie (SIM) van toepassing is op de werkzaamheden.

   3. Aanvullend advies over vondsten en voorschriften

      Denk bij ‘vondsten’ aan nieuwe informatie die tevoorschijn komt na bijvoorbeeld het verwijderen van voorzetwanden, plafonds, vloeren of niet waardevolle afwerklagen. Het kan zijn dat er ook beschermde archeologische waarden onder de grond tevoorschijn komen. In dat geval kan aanvullende wet- en regelgeving van toepassing zijn, bijvoorbeeld voor een archeologisch rijksmonument. Een verslag of een aanvullend advies over ‘vondsten’ is bedoeld ter ondersteuning van de gemeente bij het nemen van een besluit over hoe met de nieuwe vondst wordt omgegaan. De RCE adviseert een keuze te maken tussen:

      • zichtbaar herstel;
      • onzichtbare conservering;
      • sloop, documentatie en herbestemming.

      Denk bij uitwerkingen van voorschriften aan de kwaliteit van de herstelwerkzaamheden of een meer gedetailleerde uitwerking van onderdelen die vernieuwd of toegevoegd worden waarvan de algemene aanpak niet wezenlijk ter discussie staat. De Rijksdienst adviseert in een aanvullend advies over uitwerkingen van voorschriften over de gevolgen van de aangeleverde informatie voor de monumentale waarde van het rijksmonument.

   4. Preadvies bij legaliseren of handhaving

      Een preadvies ondersteunt bij het maken van een afweging tussen legaliseren of handhaven. De gevolgen voor de monumentale waarde worden beoordeeld, de ernst van de gevolgen en de mogelijkheden voor het herstel van verdwenen monumentale waarden. Maak gebruik van een preadvies als er afwijkingen op de omgevingsvergunning worden geconstateerd of activiteiten worden uitgevoerd zonder een omgevingsvergunning, terwijl dit wel nodig is.

      Bij legaliseren volgt in veel gevallen een nieuwe aanvraag omgevingsvergunning. In geval van handhaven volgt een juridisch traject en vervult de Rijksdienst geen adviesrol. De gemeente pakt dit traject zelfstandig op. Meer informatie over toezicht en handhaving is te vinden op Monumententoezicht en de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed.

4. Vormen van advies

   1. Een gemeente of omgevingsdienst kan de Rijksdienst in het voortraject op verschillende manieren betrekken:

      • bijwonen eerste bouwvergadering
      • begeleidingscommissie
      • bouwplanoverleg van het steunpunt cultureel erfgoed
      • aanvullend advies

   2. Bijwonen eerste bouwvergadering

      De Rijksdienst kan voorafgaand aan de start van de werkzaamheden, bijvoorbeeld tijdens de eerste bouwvergadering, ondersteunen bij een opname van de toestand van het rijksmonument, de zogenaamde 0-meting. Dit geldt zowel voor de monumentale waarde als de technische staat.

   3. Begeleidingscommissie

      Een begeleidingscommissie ondersteunt tijdens de uitvoering bij het omgaan met monumentale waarde en de kwaliteit van de herstelwerkzaamheden. Een begeleidingscommissie kan bijvoorbeeld bestaan uit een afvaardiging van de drie wettelijke adviseurs (gemeentelijke adviescommissie, college van Gedeputeerde Staten en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).

   4. Bouwplanoverleg

      Voor een mondelinge uitwisseling in de vorm van een overleg kan gebruik worden gemaakt van het bouwplanoverleg van het steunpunt cultureel erfgoed in uw provincie. In dit overleg worden plannen, die raakvlak hebben met archeologische, gebouwde/groene rijksmonumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten, in een vroeg stadium besproken. De adviseur architectuurhistorie van de Rijksdienst is vast agendalid van dit overleg. Vaak schuift ook de adviseur bouwkunde aan. Afhankelijk van de opgave is een adviseur archeologie, erfgoed en ruimte of een specialist Monumenten en Collecties aanwezig. Ook is vaak het college van Gedeputeerde Staten vertegenwoordigd. Het is mogelijk om ook de gemeentelijke adviescommissie te vragen om aan te schuiven, zodat alle wettelijke adviseurs gelijktijdig kunnen afstemmen. Is er geen bouwplanoverleg in de provincie? Kies dan een andere overlegvorm.

      Inbreng Rijksdienst in een (bouwplan)overleg

      De adviseur architectuurhistorie gaat onder meer over:

      • het verduidelijken van de opgave
      • de monumentale waarde en de kernkwaliteiten van een rijksmonument;
      • belang  van (aanvullend) cultuurhistorisch onderzoek;
      • het zoeken naar een goed evenwicht tussen behoud en vernieuwing;
      • het formuleren van uitgangspunten voor de ruimte voor verandering;
      • inbrengen van inspiratiebronnen voor de opgave/vernieuwing;
      • de kwaliteit van het herstel van monumentale onderdelen;
      • de winst- en verliespunten vanuit het oogpunt van de monumentale waarde en eventuele alternatieve oplossingen en aanbevelingen voor een volgende stap.

      Ook kunnen tijdens een overleg procesafspraken worden gemaakt over het betrekken van de wettelijke adviseurs in het vervolgtraject.

   5. Aanvullend advies

      Een schriftelijk advies wordt gegeven op verzoek van een gemeente. De RCE adviseert op basis van inhoudelijke deskundigheid, heldere uitgangspunten en duidelijke overwegingen. Dit proces is inzichtelijk gemaakt in het zogenaamde Uitgangspuntendocument advisering gebouwde en groene rijksmonumenten.

5. Hoe vraag ik advies?

   1. Stem af met de collega erfgoed binnen de gemeente (indien van toepassing) en neem contact op met de adviseur architectuurhistorie van de RCE. In overleg met de adviseur kunnen afspraken worden gemaakt over een passende afhandeling van de vraag:

      • bijwonen eerste bouwvergadering
      • begeleidingscommissie
      • bouwplanoverleg van het steunpunt cultureel erfgoed
      • aanvullend advies

      De adviseur draagt zorg voor afstemming met, of overdracht naar, eventuele andere adviseurs en specialisten binnen de Rijksdienst. Maakt u gebruik van het bouwplanoverleg van het steunpunt cultureel erfgoed dan kunt u uw vraag zelf agenderen bij het steunpunt in uw provincie.

   2. Adviesverzoek via het Omgevingsloket online

      Stuur een adviesverzoek met de bijbehorende stukken bij voorkeur via het Omgevingsloket online (Olo).

   3. Adviesverzoek per mail of post

      Wordt er geen gebruik gemaakt van Olo? Stuur dan de stukken per mail naar omgevingsvergunning@cultureelerfgoed.nl of per post (Postbus 1600, 3800 BP Amersfoort). Vermeld hierbij dat het gaat om toezicht/handhaving op de uitvoering van een omgevingsvergunning, het rijksmonumentennummer, welke vorm van advies nodig is, de aanleiding, verwijzing naar de Omgevingsvergunning plananalyse van de collega erfgoed binnen de gemeente (indien van toepassing) en het gewenste adviestermijn.

6. Wat staat in een advies?

   1. Een schriftelijk advies wordt gegeven op verzoek van een gemeente. De RCE adviseert op basis van inhoudelijke deskundigheid, heldere uitgangspunten en duidelijke overwegingen. Dit proces is inzichtelijk gemaakt in het zogenaamde Uitgangspuntendocument advisering gebouwde en groene rijksmonumenten.

   2. Wat kan ik met het advies?

      Bijwonen eerste bouwvergadering

      Een eerste bouwvergadering is een goed moment om gezamenlijk afspraken te maken over:

      • eventuele bescherming of opslag van interieuronderdelen;
      • eventuele verduidelijking van en aanvullende afspraken over de vergunde sloopwerkzaamheden;
      • eventuele behoefte aan een inhoudelijke begeleiding of aanvullend advies tijdens het bouwproces.

      Begeleiding van het bouwproces

      Het advies helpt bij het vergroten van de restauratiekwaliteit.

      Vondsten en voorschriften

      Het advies helpt bij het zorgvuldig omgaan met vondsten en voorschriften.

      Legaliseren of handhaven

      Het advies helpt bij het maken van een afweging tussen legaliseren of handhaven.

7. Benodigde stukken voor advies

   1. Voor iedere situatie zijn andere stukken nodig.

   2. Stukken voor begeleiding tijdens het bouwproces

      Overleg met de adviseur architectuurhistorie over de benodigde stukken tijdens de begeleiding van het bouwproces.

   3. Stukken voor advies over vondsten en voorschriften

      Overleg met de adviseur architectuurhistorie over de benodigde stukken. Of stuur de nieuwe informatie over de vondst en/of voorschriften naar de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

   4. Stukken voor advies legaliseren of handhaven

      Voor advies over legaliseren of handhaven, is informatie nodig over:

      • de voormalige toestand;
      • de vergunde toestand;
      • de geconstateerde afwijkingen/ werkzaamheden zonder omgevingsvergunning.

8. Is advies bij toezicht en handhaving verplicht?

   1. Nee. Dit is niet verplicht. Het is een extra dienstverlening om met de betrokken partijen te komen tot een goed evenwicht tussen behoud en vernieuwing met voldoende zorg voor de monumentale waarde van het rijksmonument.

   2. Rijksdienst informeren na oplevering

      Informeer de Rijksdienst na oplevering. Stuur eventuele revisietekeningen (aangepaste omgevingsvergunning) naar de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Doe dit bij voorkeur via het Omgevingsloket Online (Olo).