Kabinet presenteert Nationale Omgevingsvisie voor de inrichting van Nederland

Vandaag is de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) naar de Tweede Kamer gestuurd. Met de NOVI geeft het kabinet richting aan de grote opgaven die het aanzien van ons land de komende dertig jaar ingrijpend zullen veranderen. Denk aan het bouwen van ongeveer 1 miljoen nieuwe woningen, ruimte voor opwekking van duurzame energie, aanpassing aan een veranderend klimaat, ontwikkeling van een circulaire economie en omschakeling naar kringlooplandbouw. Alles met zorg voor een gezonde bodem, schoon water, behoud van biodiversiteit en een aantrekkelijke leefomgeving.

Luchtfoto van de autosnelweg A12 bij Veenendaal
Beeld: ©RCE / Siebe Swart

Met de NOVI geeft het Rijk richting en helpt keuzes maken waar dat moet. Want niet alles kan en alles kan zeker niet overal. Deze visie is ontwikkeld in nauwe samenwerking met provincies, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke partijen. We geven uitvoering aan de NOVI als één overheid, samen met de samenleving.

Woningbouwlocaties ontwikkelen in Stedelijk Netwerk Nederland

De NOVI stuurt op de ontwikkeling van het Stedelijk Netwerk Nederland; een goed bereikbaar netwerk van steden en regio’s met een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Niet alleen gericht op de Randstad, maar  op het potentieel van heel Nederland. Uitgaande van de ambities en mogelijkheden van onze steden en regio’s. De locaties worden zoveel mogelijk ontwikkeld binnen bestaand verstedelijkt gebied. Dit ter versterking van de agglomeratiekracht, de bereikbaarheid en behoud van open landschap. Er zijn veertien gebieden geïdentificeerd waar het Rijk samen met andere overheden meer regie wil nemen op grootschalige woningbouw en bereikbaarheid. Bijvoorbeeld diverse gebieden in de Metropoolregio Amsterdam, Metropoolregio Utrecht, Zuidelijke Randstad, Groningen en Eindhoven en de spoorzones in Zwolle en Nijmegen.

Voor het op gang brengen en houden van de woningbouw gaat het kabinet een aanvullend pakket aan maatregelen voorstellen zodat versneld uitvoering gegeven kan worden aan het realiseren van de bouw van betaalbare woningen in een kwalitatief goede leefomgeving op diverse locaties. Ook komt er extra capaciteit en deskundigheid beschikbaar om de procedures voor gebiedsontwikkeling en woningbouw te versnellen. Daar waar relevant wordt die expertise ook voor de NOVI-gebieden ingezet.

Werken aan een toekomstbestendig landelijk gebied

De klimaat- en de stikstofproblematiek maken duidelijk dat onze natuur, het landschap en  de ontwikkeling van de landbouw onder druk staan. De NOVI geeft richting aan een toekomstige ontwikkeling van een landelijk gebied waar het prettig wonen, werken en recreëren is. Met de NOVI wordt een koers ingezet waarmee functies die gebruik maken van de fysieke leefomgeving  meer worden afgestemd op de natuurlijke systemen van bodem en water. Op termijn kan dit in sommige gebieden verhoging van de grondwaterstand in veenweidegebieden betekenen, aanpassing van de landbouw in de nabijheid van Natura 2000 gebieden of minder wateronttrekking op droge zandgronden. We werken we samen met de partijen in de gebieden aan een geleidelijke en zorgvuldige indeling van functies in het landelijk gebied, onder meer gericht op kringlooplandbouw in evenwicht met natuur en landschap. Het Rijk verkent daarnaast mogelijkheden voor een actiever (grond)beleid om toekomstige (gebieds)ontwikkelingen te stimuleren.

Inrichten van Nederland met oog voor omgevingskwaliteit

Nieuwe ontwikkelingen en functies vragen zorgvuldige ruimtelijke inpassing met oog voor omgevingskwaliteit. Het realiseren van 95% CO2-reductie in 2050 is bijvoorbeeld een enorme opgave. Om het ruimtebeslag van de duurzame energieopwekking op land te beperken, zet de NOVI in op een zo groot mogelijk aandeel van wind op zee, een geclusterde inzet met een hoog rendement van wind op land en een voorkeur voor zonne-energie op daken. De NOVI stuurt op vestiging van energie-intensieve bedrijven bij aanlandpunten van windenergie van zee. De visie kiest ook voor concentratie van logistieke functies op bestaande bedrijventerreinen of in clusters langs corridors, en een selectief vestigingsbeleid voor datacentra.

Urgente opgaven aanpakken in NOVI-gebieden

Om verschillende urgente opgaven voor gebieden integraal op te pakken zijn acht voorlopige NOVI-gebieden aangewezen. Dit zijn gebieden waar verschillende grote, complexe opgaven spelen. Het gaat onder meer om de havengebieden van Amsterdam en Rotterdam. Hier wordt gewerkt aan kansen voor CO2-arme bedrijvigheid, combinaties van havenactiviteit, duurzame energieopwekking, wonen en natuur. In de landelijke gebieden De Peel en het Groene Hart gaat het om een zorgvuldige invulling van de complexe opgaven, zoals waterbeheer en toekomstbestendige ontwikkeling van de landbouw. In de regio’s Groningen en Zwolle speelt vooral de aanpak van energie- en klimaattransitie in relatie tot de verstedelijking. Zuid-Limburg en de Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone zijn eveneens voorlopig NOVI-gebied. Hier worden, samen met het Rijk, grensoverschrijdende kansen voor economie, wonen en duurzaamheid benut. Het Rijk zet voor deze gebieden extra capaciteit en middelen in om samen met andere overheden te komen tot een meer integrale aanpak van opgaven.

Uitvoering NOVI

Samen met de NOVI wordt een uitvoeringsagenda gepresenteerd. Hierin is beschreven hoe het Rijk, samen met alle betrokken overheden en andere partijen, uitvoering zal geven aan de Nationale Omgevingsvisie. Per prioriteit worden programma’s en instrumenten benoemd. Bijvoorbeeld: Programma Energiehoofdstructuur, Programma Gezonde Leefomgeving en het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Doorvertaling van de NOVI naar regionale aanpakken wordt beschreven in Omgevingsagenda’s en regionale verstedelijkingsstrategieën.

Elke twee jaar wordt inzichtelijk gemaakt wat de ontwikkelingen zijn, wat de voortgang van de uitvoering is en of aanpassingen in beleid en aanpak noodzakelijk zijn.