Deze kennismiddag staat in het teken van glas.
Dit veelzijdige materiaal wordt vanuit verschillende disciplines en perspectieven belicht. Onder meer onderzoekers, conservatoren en materiaaldeskundigen vertellen over vondsten, musea, architectuur, veroudering en duurzaamheid.
De middag is het vervolg op GLAS2022, een symposium dat in het Rijksmuseum plaatsvond, en wordt georganiseerd door een jaarlijks wisselende groep uit het netwerk van de Glasgenoten.
Een groep Glasgenoten zet zich in om de zichtbaarheid van het medium te vergroten en om mensen die zich met glas in al zijn facetten bezighouden te verbinden. Kennisdeling en -verspreiding staan voorop. Hierdoor zal ook een nieuw publiek en een nieuwe generatie door dit fascinerende materiaal worden geïnspireerd. Is er een onderwerp waar je kort de aandacht op wilt vestigen, meld je aan voor de speakerscorner.
De volgende onderwerpen komen aan bod: van archeologie tot design, van materiaalkundige aspecten tot verduurzaming. Het belooft een compacte middag vol inspirerende lezingen en discussies te worden met na afloop ruimte te netwerken tijdens een borrel.
In de ochtend is er een mogelijkheid voor een kleine groep mensen om een depotbezoek aan het CC NL te brengen. Daar kan een klein aantal glasobjecten uit de collecties van de Rijkscollectie RCE, Rijksmuseum Amsterdam, Nederlands Openluchtmuseum en Paleis Het Loo bezichtigd worden. Daarover volgt later meer informatie.
GLAS2023 is een initiatief van de Glasgenoten: vertegenwoordigers uit het Rijksmuseum, Museum Boijmans Van Beuningen, het Allard Pierson Museum, het Nationaal Glasmuseum (en het Glaslab), Kunstmuseum Den Haag, Atelier van Beemen, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de UvA Opleiding Conservering en Restauratie van Cultureel Erfgoed, Glas en Keramiek.
Aanmelden
Het maximaal aantal deelnemers is bereikt. De bijeenkomst is ook te volgen online via GLAS2023 (royalcast.com).
Programma
| Tijd | Onderdeel |
|---|---|
| 13.00 | Inloop met koffie en thee |
| 13.30 | Welkom Pieternel Fleskens, hoofd Kunstcollecties RCE |
| 13.35 | Glas in de collectie van de RCE Yuri van der Linden en Sylvia van Schaik, conservatoren RCE |
| 13.45 | Verlicht Verleden: de glasvondst uit het Nijenklooster * Margreet Wieske, onderzoeker 'Verlicht Verleden', Groninger Kerken |
| 14.05 | Cracking the code on cracked mouthpieces of 17th-18th century glass posthorns * Theresa Costello, post-MSc conservation trainee, Universiteit van Amsterdam |
| 14.25 | Duurzaamheid in glasproductie * Thijs Hagendijk, docent technische kunstgeschiedenis Universiteit Utrecht en expert in het tv-programma Het geheim van de Meester (AVROTROS) & Marc Barreda, kunstenaar en glasblazer |
| 14.45 | Unpacking Boijmans; wijnglazen in relatie tot het koloniale en slavernijverleden * Alexandra van Dongen, Conservator Historische Vormgeving Museum Boijmans Van Beuningen |
| 15.00 | Vragen aan sprekers |
| 15.20 | Pauze |
| 15.50 | Speakerscorner |
| 16.00 | Glas-in-loodramen in museale collecties en de wenselijkheid om die digitaal samen te brengen (vanwege afstemmingsdoeleinden en onderzoek)* Intro en oproep Geertje Huisman, specialist Roerend Erfgoed RCE |
| 16.10 | Ruimte voor plenair gesprek Glas-in-loodramen in museale collecties |
| 16.25 | Wat als je de binnenkant actief probeert mee te ontwerpen? * Jan de Bruijn, conservator toegepaste kunst en vormgeving van Kunstmuseum Den Haag in gesprek met Nederlandse ontwerper Aldo Bakker |
| 16.45 | Discussie en vragen |
| 17.00 - 18.00 | Afsluiting en netwerkborrel |
Toelichting op het programma
13.45 Verlicht Verleden: de glasvondst uit het Nijenklooster
Margreet Wieske, onderzoeker 'Verlicht Verleden', Groninger Kerken
In de grachten van het voormalige premonstratenzer vrouwenklooster ‘Nijenklooster’ zijn in de zeventig jaren duizenden vensterglasscherven gevonden. Het klooster, dat er tussen 1200 en 1600 heeft gestaan, droeg religieuze en politieke waarden uit met de glas-in-lood ramen. Met deze glasvondst licht Wieske haar onderzoek ‘Verlicht Verleden’ bij de Groninger Kerken toe. Veel van de scherven zijn gebrandschilderd en verhullen informatie over de iconografie die op de vensters van het klooster zijn uitgedrukt. Chemische analyses naar de samenstelling van het glas geven inzicht in de ouderdom en de herkomst van het glas. Door de verschillende toegepaste methoden ontstaat er inzicht over het uiterlijk en de (middeleeuwse) betekenis van de glas-in-lood ramen.
14.05 Cracking the code on cracked mouthpieces of 17th-18th century glass posthorns
Theresa Costello, post-MSc conservation trainee, Universiteit van Amsterdam
In 2021, a conservation investigation was carried out to understand why there are cracks on the mouthpieces of 17th-18th century glass posthorns from the RCE and Kunstmuseum Den Haag. Similar glass horns with cracked mouthpieces have also been found in museums and private collections across Europe. Part of the investigation involved making reconstructions with a professional glassblower, Marc Barreda. The reconstructions helped us understand when and why the cracks formed on the mouthpieces of these objects, and just how important they were for their production. This research also demonstrates how important it is for conservators to collaborate with glass artists.
14.25 Duurzaamheid in glasproductie
Thijs Hagendijk, docent technische kunstgeschiedenis Universiteit Utrecht en expert in het tv-programma Het geheim van de Meester (AVROTROS) & Marc Barreda, kunstenaar en glasblazer
Door de energie- en klimaatcrisis zijn glasproducenten anno 2023 op zoek naar duurzamere methodes. De zoektocht naar een andere, minder vervuilende, energiebron is echter niet nieuw. Thijs Hagendijk vertelt over de impact die de glasindustrie in de vroegmoderne tijd had op de omgeving: het kappen van bossen, de uitstoot van ongezonde rook. Bovendien toont hij welke impact het wisselen van energiebron (hout/kolen/turf) op het productieproces en op de objecten zelf heeft gehad. Marc Barreda verzorgt een inleiding waarin hij ingaat op de huidige problematiek van het glasblazen.
14.45 Unpacking Boijmans; wijnglazen in relatie tot het koloniale en slavernijverleden
Alexandra van Dongen, Conservator Historische Vormgeving Museum Boijmans Van Beuningen
In het doorlopende project Unpacking Boijmans onderzoekt het museum aan de hand van diverse thema’s naar de relatie tussen het koloniale en slavernijverleden en de museumcollectie. Achttiende-eeuwse gegraveerde glazen maken daar deel van uit.
16.00 Glas-in-loodramen in museale collecties en de wenselijkheid om die digitaal samen te brengen (vanwege afstemmingsdoeleinden en onderzoek)
Intro en oproep Geertje Huisman, specialist Roerend Erfgoed RCE
Veel musea in Nederland beheren glas-in-loodramen en gebrandschilderde glazen die uit hun oorspronkelijke setting verwijderd zijn. Deze museale deelcollecties zijn veelal onbekend en onvoldoende beschreven en gefotografeerd. Hierdoor ontbreekt het geïnteresseerden, onderzoekers en conservatoren aan overzicht en referentie. Wat is er nodig om hier meer zicht op te krijgen? Bestaat er behoefte om expertise te bundelen? Wie willen dit oppakken? Hierover kan plenair een gesprek gevoerd worden.
16.25 Wat als je de binnenkant actief probeert mee te ontwerpen?
Jan de Bruijn, conservator toegepaste kunst en vormgeving Kunstmuseum Den Haag, gaat in gesprek met Aldo Bakker, Nederlandse ontwerper.
Jan de Bruijn gaat in gesprek met de Nederlandse ontwerper Aldo Bakker. Hij ontwerpt autonome gebruiksobjecten die loskomen van het bestaande en het archetypische. Vertrekpunt is daarbij altijd de fascinatie voor een (nieuwe) vorm en de drang om deze in de vingers te krijgen. In het geval van (transparant) gebruiksglas presenteert zich een extra uitdaging, namelijk de binnenvorm van het object. Doorgaans is dit een afgeleide van het exterieur, maar hoe vertaal je dat in een transparant materiaal (of transparante gebruiksvorm/transparant gebruiksobject)?